Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

İşe Tutulma ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkide İş Güvencesizliğinin Aracı Rolü: Taksi Şoförleri Üzerinde Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 1, 71 - 84, 14.07.2023

Adem Tutan Özgür Kökalan

https://doi.org/10.54860/beyder.1311303

Öz

Günümüzde işletmeler artan rekabet koşullarında küçülme veya birleşme gibi birçok stratejiler geliştirmek zorundadır. Bu stratejiler çalışanların iş güvencesizliğini azaltabilmektedir. İşlerinin devamı ve geleceği konusunda güvensizlik hisseden çalışanların işlerine karşı olan tutumu ve işten ayrılma niyetleri de olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Bu çalışma, işe tutulma ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide iş güvencesizliğinin aracı rolünün analiz edilmesi amaçlamıştır.. Araştırmanın verileri İstanbul ilinde faaliyet gösteren 361 taksi şoföründen çevirimiçi anket yöntemi ile toplanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, işe tutulma düzeylerinin işten ayrılma niyetleri ve iş güvencesizliği üzerinde anlamlı ve negatif bir etkiye neden olduğu, çalışanların iş güvencesizliği düzeylerinin işten ayrılma düzeyleri üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkiye neden olduğu görülmüştür. Ayrıca iş güvencesizliğinin, işe tutulma ile işten ayrılma niyeti arasındaki etkileşimde kısmi aracı role sahip olduğu belirlenmiştir. İş gücünün işletmeler için öneminin arttığı günümüzde, işe tutulma ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkide iş güvencesizliğinin aracı rolünü ortaya koyan herhangi bir çalışmanın olmaması nedeniyle literatürdeki boşluğu dolduracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İş güvencesizliği İşten ayrılma niyeti İşe tutulma

Kaynakça

  • Arnold, H. J., & Feldman, D. (1982). Multivariate analysis of the determinants of job turnover. J. Appl. Psychol. 67 (3), 350–360.
  • Asfaw, A. G., & Chang, C. C. (2019). The association between job insecurity and engagement of employees at work. J. Workplace Behav. Health 34 (2), 96–110.
  • Ashford, S. J., Lee, C., & Bobko, P. (1989). Content, Causes, and Consequences of Job Insecurity: A Theory-Based Measure and. The Academy of Management Journal, 32(4), 803-829.
  • Avey, J. B., Luthans, F., & Jensen, S. M. (2009). Psychological Capital: A Positive Resource for Combating Employee Stress and Turnover. Human Resource Management, 48(5), 677–693.
  • Bakan, İ. & Büyükbeşe, T. (2004), “Çalışanların iş güvencesi ve genel iş davranışları ilişkisi: Bir alan çalışması”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23, 35- 59.
  • Bakker, A. B., Albrecht, S. L., & Leiter, M. P. (2011). Key questions regarding work engagement. European Journal of Work and Organizational Psychology, 20(1), 4–28.
  • Bakker, A. B., & Schaufeli, W. B. (2008). Positive organizational behavior: engaged employees in flourishing organizations. Journal of Organizational Behavior, 29(2), 147–154.
  • Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research – conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51 (6), 1173-1182.
  • Bilginoğlu E. & Yozgat, U. (2019). Ultra-kısa işe angaje olma ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Business & Management Studies: An International Journal, 7(5), 2863-2872.
  • Cheng, T., Mauno, S., & Lee, C. (2014). “Do job control, support, and optimism help job insecure employees? A three-wave study of buffering effects on job satisfaction, vigor and workfamily enrichment”, Social Indicators Research, 118 (3), 1269-1291.
  • Clark, L.Y. (2005). “Moderators of the effects of perceived job security: A comparison of temporary and permanent employees”, Queensland University of Technology, Queensland, Austraila.
  • Cotton, J. L. & Tuttle, J. M. (1986). Employee Turnover: A Meta-Analysis and Review with Implications for Research. The Academy of Management Review, 11(1), 55-70.
  • Defrank, R. S. & Ivancevich, J. (1998). Stres on the job: An executive update. The Academy of Management Executive, 12 (3), 55-66.
  • De Cuyper, N. & De Witte, H. (2005). ‘Job insecurity: mediator or moderator of the relationship between type of contract and various outcomes?’, SA Journal of Industrial Psychology, 31(4), 78–86.
  • De Witte, H. (1999). Job Insecurity and Psychological Well-being: Review of the Literature and Exploration of Some Unresolved Issues. European Jpurnal of Work and Organizational Psychology, 8(2), 155–177.
  • Du Plooy, J., & Roodt, G. (2010). Work engagement, burnout and related constructs as predictors of turnover intentions. SA Journal of Industrial Psychology, 36 (1), Art. #910, 13 pages. DOI: 10.4102/sajip.v36i1.910
  • Erdil, O., & Müceldili, B. (2014). The effects of envy on job engagement and turnover intention. Procedia Soc. Behav. Sci. 150, 447–454.
  • Fong, Yoong Lee ve Mastura Mahfar (2013) Relationship Between Occupational Stress and Turnover Intention Among Employees in A Furniture Manufacturing Company in Selangor, Jurnal Teknologi, 64:1, 33-39.
  • Getahun, A. A., & Chang, C. C. (2019). “The association between job insecurity and engagement of employees at work”, Journal of Workplace Behavioral Health, 34 (2), 96-110.
  • Greenhalgh, L. & Rosenblatt, Z. (1984), “Job insecurity: Toward conceptual clarity”, Academy of Management Review, Vol. 9, s.438-448.
  • Grıffeth, R. W., Hom, P.V. & Gaertner, S. (2000). A meta-analysis of antecedents and correlates of employee turnover: update, moderator tests, and research implications for the next millennium, Journal of Management, 26 (3), 463–488.
  • Gürbüz, S., & Bekmezci, M. (2012). “İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Bilgi İşçilerinin İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Duygusal Bağlılığın Aracılık ve Düzenleyicilik Rolü”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 41 (2), 189-213.
  • Güler, M., Çetin, F., & Basım, H. N. (2019). İşe tutulma ölçeği çok kısa versiyonu (UWES-3) geçerlilik ve güvenilirlik çalışması: Alternatif bir versiyon (UWES-6) önerisi. İş ve İnsan Dergisi, 6(2), 189-197. DOI: 10.18394/iid.516921
  • Hang-Yue, N., Foley, S. & Loi, I. R. (2005). Work role stressors and turnover intentions: A study of professional clergy in Hong Kong. The International Journal of Human Resource Management, 16(11), 2133–2146. https://doi.org/10.1080/09585190500315141
  • Harris, L. M., & Baldwin, J. N. (1999). Voluntary turnover of field operations officers: A test of confluency theory. Journal of Criminal Justice, 27(6), 483-493.
  • Harter, J. K., Schmidt, F. L., & Hays, T. L. (2002). “Business-unit-level relationship between employee satisfaction, employee engagement, and business outcomes: a meta-analysis”, Journal of Applied Psychology, Vol. 87 No. 2, pp. 268-79.
  • Hellgren, J., Sverke, M., & Isaksson, K. (1999). A Two-dimensional Approach to Job Insecurity: Consequences for Employee Attitudes and Well-being. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(2), 179. doi:10.1080/135943299398311
  • Hughes, J.C., Rog, E., (2008). Talent management: a strategy for improving employee recruitment, retention and engagement within hospitality organizations. Int. J. Contemp. Hosp. Manage. 20 (7), 743–757.
  • Kahn, W. A. (1992). To be fully there: Psychological presence at work. Human Relations, 45, 321–349.
  • Kahn, W. A. (1990). Psychological conditions of personal engagement and disengagement at work. Academy of Management Journal, 33, 692-724.
  • Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
  • Lee, J., & Ok, C. (2015). Drivers of work engagement: An examination of core self-evaluations and psychological climate among hotel employees. International Journal of Hospitality Management, 44, 84–98.
  • Lawler, E., Cammann, C., Nadler, D., & Jenkins, D. (1979). Michigan organizational assessment questionnaire. Journal of Vocational Behavior.
  • Lu, L., Lu, A.C.C., Gursoy, D., & Neale, N.R. (2016). Work engagement, job satisfaction, and turnover intentions: a comparison between supervisors and line-level employees. Int. J. Contemp. Hosp. Manage. 28 (4), 737–761.
  • Matsumoto, K., Kato, T., Nogami, D., Kawaguchi, T., Kinnunen, T., & Poyner, G. (1999). The 1997 outburst of BL lacertae and detection of a 0.6-mag rapid variation. Publications of the Astronomical Society of Japan, 51(2), 253-256.
  • Mauno, S., De Cuyper, N., Tolvanen, A., Kinnunen, U., & Makikangas, ¨ A. (2014). Occupational well-being as a mediator between job insecurity and turnover intention: findings at the individual and work department levels. Eur. J. Work Organ. Psychol. 23 (3), 381–393.
  • Meydan, C., & Şeşen, H. (2001). Yapısal eşitlik modellemesi: AMOS uygulamaları (1.Baskı b.). Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Noor, S., & Maad, N. (2008). Examining the relationship between work life conflict, stress and turnover intentions among marketing executives in Pakistan. International journal of Business and Management, 3(11), 93-102.
  • Özer, G. & Günlük, M. (2010). Örgütsel adaletin muhasebecilerin iş memnuniyeti ve işten ayrılma eğilimine etkisi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 459-485.
  • Parzefall, M., & Hakanen, J. (2010), “Psychological contract and its motivational and health‐enhancing properties”, Journal of Managerial Psychology, 25 (1), 4-21.
  • Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., & Podsakoff, N. P. (2012). Sources of method bias in social science research and recommendations on how to control it. Annu.Rev. Psychol. 63, 539–569. doi: 10.1146/annurev-psych-120710-100452
  • Poyraz, K. & Kama, B. (2008). “Algılanan iş güvencesinin, iş tatmini, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerinin incelenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 13(2), 143-164
  • Probst, T. M. (2002). Layoffs and tradeoffs: production, quality, and safety demands under the threat of job loss. Journal of Occupational Health Psychology, 7(3), 211.
  • Purani, K., & Sahadev, S. (2008). The moderating role of industrial experience in the job satisfaction, intention to leave relationship: an empirical study among salesmen in India. Journal of Business & Industrial Marketing, 23(7), 475–485. https://doi.org/10.1108/08858620810901239
  • Rusbult, C. E., Farrell, D., Rogers, G., & Mainous III, A. G. (1988). Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty, and Neglect: An Integrative Model of Responses to Declining Job Satisfaction. Academy of Management journal, 31(3), 599- 627. https://doi.org/10.2307/256461
  • Rich, B. L., Le Pine, J. A., & Crawford, E. R. (2010). Job engagement: Antecedents and effects on job performance. Academy of Management Journal, 53, 617-635
  • Robyn, A., & Du Preez, R. (2013). Intention to quit amongst Generation Y academics in higher education. SA Journal of industrial Psychology, 39 (1), Art. #1106, 14 pages. http://dx.doi.org/10.1042/sajip.v39i1.1106
  • Seyrek, İ. H. & İnal, O. (2017). İşten ayrılma niyeti ile ilişkili faktörler: bilgi teknolojisi çalışanları üzerine bir araştırma. Doğu Anadolu Sosyal Bilimlerde Eğilimler Dergisi, 1(1), 63-74.
  • Schaufeli, W. B., Salanova, M., Gonzalez-Rom´A, V., & Bakker, A. B. (2002). The measurement of engagement and burnout: A two sample confirmatory factor analytic approach. Journal of Happiness Studies, 3(1), 71-92.
  • Schaufeli, W.B. & Salanova, M. (2007). Work engagement: an emerging psychological concept and its implications for organizations, in S.W. Gilliland, D.D. Steiner & D.P. Skarlicki (eds). Managing Social and Ethical Issues in Organizations, Greenwich, 135–77.
  • Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi¬sample study. Journal of organizational Behavior, 25(3), 293-315
  • Sibiya, M., Buitendach, J. H., Kanengoni, H., Bobat, S. (2014). The prediction of turnover intention by means of employee engagement and demographic variables in a telecommunications organization. J. Psychol. Afr. 24 (2), 131–143.
  • Shin, Y. H., Hur, W. M. (2020). When do job-insecure employees keep performing well? The buffering roles of help and prosocial motivation in the relationship between job insecurity, work engagement, and job performance. J. Bus. Psychol. 2020 Published, 26 May 2020.
  • Simons, J. C., & Buitendach, J. H. (2013). Psychological capital, work engagement, and organisational commitment amongst call centre employees in South Africa. SA Journal of Industrial Psychology, 39 (2), Art. #1071, 12 pages. http://dx.doi.org/10.4102/sajip.v.39i2.1071
  • Staufenbiel, T., Konig, C. J. (2010). A model for the effects of job insecurity on performance, turnover intention, and absenteeism. J. Occup. Organ. Psychol. 83 (1), 101–117.
  • Sverke, M. & Hellgren, J. (2002). “The Nature of Job Insecurity: Understanding Employment Uncertainty on the Brink of a New Millennium”, Applied Psychology, 51(1), 23-42
  • Sverke, M., Hellgren, J. & Naswall, K. (2002). “No security: A meta-analysis and review of job insecurity and its consequences”, Jourmal of Occupational Health Psychology, 7, 242–64.
  • Şeker, S. (2011). Çalışanlarda iş güvencesizliği ve tükenmişlik ilişkisi. Yayımlanmamış. Yayımlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Tutan, A., & Kökalan, Ö. (2022). A multilevel analysis of the effects of daily work stress, work to family conflict and emotional stability on job engagement.
  • Vander Elst, T., Van den Broeck, A., De Witte, H., & De Cuyper, N. (2012). “The mediating role of frustration of psychological needs in the relationship between job insecurity and workrelated well-being”, Work and Stress, 26 (3), 252-271.
  • Vîrgă, D., & Iliescu, D. (2017). “The well-being of Romanian workers in Spain: antecedents and moderators”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 26 (1), 149-159.
  • Wang, H. J., Lu, C. Q., & Siu, O. L. (2015). Job insecurity and job performance: the moderating role of organizational justice and the mediating role of work engagement. J. Appl. Psychol. 100 (4), 1249–1258.
  • Witte, H. D. (2005). “Job insecurity: Review of the international literature on definitions, prevalence, antecedents and consequences”, SA Journal of Industrial Psychology, 31 (4), 1- 6.
Toplam 63 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Büyüme
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Adem Tutan 0000-0002-2082-3085

Özgür Kökalan 0000-0003-2372-9198

Erken Görünüm Tarihi 3 Temmuz 2023
Yayımlanma Tarihi 14 Temmuz 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Cilt: 18 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Tutan, A., & Kökalan, Ö. (2023). İşe Tutulma ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkide İş Güvencesizliğinin Aracı Rolü: Taksi Şoförleri Üzerinde Bir Araştırma. Bilgi Ekonomisi Ve Yönetimi Dergisi, 18(1), 71-84. https://doi.org/10.54860/beyder.1311303