Öz
In this study, at 28 different points along the Seyhan river, which takes its source from the Central Taurus (Aladağ / Adana) in the northern part of Adana province and discharges into the Mediterranean Sea near the Tuz Gölü Lagoon, water samples were collected after in-situ physical parameter measurements to reveal changes in water chemistry. Major anion/cation values of the samples were determined in the laboratory by using ICP-MS, spectrophotometer, ion chromatography and titration methods. The results obtained were evaluated using graphical methods and Geographic Information Systems. Trace element concentration analyses made in the river samples showed concentrations vary throughout the basin through which the river flows. Analysed concentration changes in the source part of the river were relatively lower compared to urbanized and agricultural lands. In general, the density of trace elements such as Pb, As, and Cd increases from the source part towards the discharge point, the Mediterranean Sea. This increase is attributed to the various chemicals used in agriculture, anthropogenic wastes, domestic and industrial wastes and petroleum derivatives used as fuel in agriculture and transportation.
Anahtar Kelimeler
Seyhan Basin Trace element Anthropogenic pollution Hydrogeochemistry
Kaynakça
- 1. World Health Organization (WHO), 2011. Guidelines for Drinking Water Quality, 4th ed.: WHO Publications, Geneva, 631.
- 2. Toroğlu, E., Toroğlu, S., Alaeddinoğlu, F., 2006. Aksu Çayı’nda (Kahramanmaraş) Akarsu Kirliliği. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(1), 93-103.
- 3. Hernes, P.J., Spencer, R.G.M., Dyda, R.Y., Pellerin, B.A., Bachand, P.A.M., Bergamaschi, B.A., 2008. The Role of Hydrologic Regimes on Dissolved Organic Carbon Composition in an Agricultural Watershed. Geochimica et Cosmochimica Acta, 72(21),5266–5277.
- 4. Yıldırım, Ü., Güler, C., Kurt, M.A., Güven, O., 2020. Kaynağından Akdeniz’e Deliçay’ın (Mersin) Debisi ve Su Kalitesinin Değerlendirilmesi. GÜFBED/GUSTIJ, 10(4) 1121-1135.
- 5. Anderson, S.P., Longacre, S.A.,Kraal, E.R., 2003. Patterns of Water Chemistry and Discharge in the Glacier-fed Kennicott River, Alaska: Evidence for Subglacial Water Storage Cycles. Chemical Geology, 202, 297-312.
- 6. Bulut, V.N., Bayram, A., Gundogdu, A., Soylak, M., Tufekci, M., 2010. Assessment of Water Quality Parameters in the Stream Galyan,Trabzon, Turkey. Environmental Monitoring and Assessment, 165, 1-13.
- 7. Kroon, F.J., Kuhnert, P.M., Henderson, B.L., Wilkinson, S.N., Henderson, A.K., Abbott, B., Brodie, J.E., Turner, R.D.R., 2012. River Loads of Suspended Solids, Nitrogen, Phosphorus and Herbicides Delivered to the Great Barrier Reef Lagoon. Marine Pollution Bulletin, 65, 167-181.
- 8. Tarım ve Orman Bakanlığı, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü, 2020. Seyhan Havzası Taşkın Yönetim Planı Ankara. www.taskinyonetimi. tarimorman.gov.tr
- 9. Özgül, N., Kozlu, H., 2002. Kozan-Feke (Doğu Toroslar) Yöresinin Stratigrafisi ve Yapısal Konumu İle İlgili Bulgular. TPJD Bülteni, 14(1), 1-36.
- 10. Schimidt, G.C., 1961. Stratigraphic Nomenclature for the Adana Region Petroleum District. 7. Petroleum Administration Bull, 6, 47-63.
- 11. Yetiş, C., Demirkol, C., 1986. Adana Baseni Batı Kesiminin Detay Jeolojisi Etüdü. M.T.A. Rap., 8037, Ankara.
- 12. Şenol, M., Şahin, Ş., Duman, T.Y., 1998. Adana- Mersin Dolayının Jeoloji Etüd Raporu. M.T.A., Ankara.
- 13. Hem, J.D., 1985. Study and Interpretation of the Chemical Characteristics of Natural Water. U.S. Geological Survey Water Supply Paper 2254, U.S. Geological Survey, Alexandria, Virginia.
- 14. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği (SKKY), 2011. Türk Standartları, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, (4 Eylül 1988, Sayı: 19919), Resmi Gazete, Ankara.
- 15. Piper, A.M., 1944. A Graphic Procedure in the Geochemical Interpretation of Water-Analyses. Transactions of American Geophysical Union, 25, 914-923.
- 16. United States Salinity Laboratory Staff (USSLS), 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils, United States Department of Agriculture Handbook, 60, US Government Printing Office, Washington, DC.
- 17. Wilcox, L.V., 1948. The Quality of Water for Irrigation Use. U.S. Department of Agriculture Technology Bulletin, 962, 40.
- 18. Şahinci, A., 1991. Doğal Suların Jeokimyası. Reform Matbaası, İzmir, 548.
Öz
Bu çalışmada, kaynağını Adana ilinin kuzey kesiminde bulunan Orta Toroslar’dan alan (Aladağ/Adana) ve Tuz gölü lagünü yakınlarında Akdeniz’e dökülen Seyhan Nehri’nin kaynağı ile boşalım noktası arasında belirlenen 28 farklı noktadan nehir yatağı boyunca su kimyasında meydana gelen değişimleri belirlemek amacıyla yerinde fiziksel parametre ölçümleri yapılarak su örnekleri alınmıştır. Alınan örneklerin laboratuvarda ICP-MS, spektrofotometre, iyon kromatografisi ve titrasyon yöntemleri kullanılarak majör anyon/katyon değerleri tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, grafiksel yöntemler ve Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Akarsu örneklerinde yapılan iz element analizlerine göre; iz element konsantrasyonlarının nehrin aktığı havza boyunca değişkenlik gösterdiği tespit edilmiştir. Nehrin kaynak kısmında konsantrasyon değişimleri, bu bölümlerde şehirleşme ve tarım arazilerinin nispeten daha az olmasından kaynaklanmaktadır. Genel olarak Pb, As, Cd gibi iz element yoğunluğu kaynak kısmından boşalım noktası olan Akdeniz doğru artış göstermektedir. Bu artışın sebebinin tarımda kullanılan verim artırıcı çeşitli kimyasallar, evsel ve endüstriyel atıklar ile tarım ve ulaşımda yakıt olarak kullanılan petrol türevleri olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Seyhan Havzası İz element Antropojenik kirlenme Hidrojeokimya
Kaynakça
- 1. World Health Organization (WHO), 2011. Guidelines for Drinking Water Quality, 4th ed.: WHO Publications, Geneva, 631.
- 2. Toroğlu, E., Toroğlu, S., Alaeddinoğlu, F., 2006. Aksu Çayı’nda (Kahramanmaraş) Akarsu Kirliliği. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(1), 93-103.
- 3. Hernes, P.J., Spencer, R.G.M., Dyda, R.Y., Pellerin, B.A., Bachand, P.A.M., Bergamaschi, B.A., 2008. The Role of Hydrologic Regimes on Dissolved Organic Carbon Composition in an Agricultural Watershed. Geochimica et Cosmochimica Acta, 72(21),5266–5277.
- 4. Yıldırım, Ü., Güler, C., Kurt, M.A., Güven, O., 2020. Kaynağından Akdeniz’e Deliçay’ın (Mersin) Debisi ve Su Kalitesinin Değerlendirilmesi. GÜFBED/GUSTIJ, 10(4) 1121-1135.
- 5. Anderson, S.P., Longacre, S.A.,Kraal, E.R., 2003. Patterns of Water Chemistry and Discharge in the Glacier-fed Kennicott River, Alaska: Evidence for Subglacial Water Storage Cycles. Chemical Geology, 202, 297-312.
- 6. Bulut, V.N., Bayram, A., Gundogdu, A., Soylak, M., Tufekci, M., 2010. Assessment of Water Quality Parameters in the Stream Galyan,Trabzon, Turkey. Environmental Monitoring and Assessment, 165, 1-13.
- 7. Kroon, F.J., Kuhnert, P.M., Henderson, B.L., Wilkinson, S.N., Henderson, A.K., Abbott, B., Brodie, J.E., Turner, R.D.R., 2012. River Loads of Suspended Solids, Nitrogen, Phosphorus and Herbicides Delivered to the Great Barrier Reef Lagoon. Marine Pollution Bulletin, 65, 167-181.
- 8. Tarım ve Orman Bakanlığı, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü, 2020. Seyhan Havzası Taşkın Yönetim Planı Ankara. www.taskinyonetimi. tarimorman.gov.tr
- 9. Özgül, N., Kozlu, H., 2002. Kozan-Feke (Doğu Toroslar) Yöresinin Stratigrafisi ve Yapısal Konumu İle İlgili Bulgular. TPJD Bülteni, 14(1), 1-36.
- 10. Schimidt, G.C., 1961. Stratigraphic Nomenclature for the Adana Region Petroleum District. 7. Petroleum Administration Bull, 6, 47-63.
- 11. Yetiş, C., Demirkol, C., 1986. Adana Baseni Batı Kesiminin Detay Jeolojisi Etüdü. M.T.A. Rap., 8037, Ankara.
- 12. Şenol, M., Şahin, Ş., Duman, T.Y., 1998. Adana- Mersin Dolayının Jeoloji Etüd Raporu. M.T.A., Ankara.
- 13. Hem, J.D., 1985. Study and Interpretation of the Chemical Characteristics of Natural Water. U.S. Geological Survey Water Supply Paper 2254, U.S. Geological Survey, Alexandria, Virginia.
- 14. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği (SKKY), 2011. Türk Standartları, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, (4 Eylül 1988, Sayı: 19919), Resmi Gazete, Ankara.
- 15. Piper, A.M., 1944. A Graphic Procedure in the Geochemical Interpretation of Water-Analyses. Transactions of American Geophysical Union, 25, 914-923.
- 16. United States Salinity Laboratory Staff (USSLS), 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils, United States Department of Agriculture Handbook, 60, US Government Printing Office, Washington, DC.
- 17. Wilcox, L.V., 1948. The Quality of Water for Irrigation Use. U.S. Department of Agriculture Technology Bulletin, 962, 40.
- 18. Şahinci, A., 1991. Doğal Suların Jeokimyası. Reform Matbaası, İzmir, 548.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hidrojeoloji, Yer Bilimleri ve Jeoloji Mühendisliği (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 38 Sayı: 4 |
