Okul Yöneticilerin Liderlik Stilleriyle Etkili Okul Arasındaki İlişki

Mustafa Ermeydan; Niyazi Can

Araştırma Makalesi

Okul Yöneticilerin Liderlik Stilleriyle Etkili Okul Arasındaki İlişki

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 94 - 121, 31.12.2020

Mustafa Ermeydan Niyazi Can

Öz

Bu araştırmada okul yöneticilerinin liderlik stilleriyle okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmanın evrenini, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Kahramanmaraş ili merkez ilçelerindeki kamu ilkokulu ve ortaokulunda görev yapan öğretmenler, örneklemini ise bu evren içerisinden seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilen 496 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanması amacıyla “Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Ölçeği” ve “Algılanan Okul Etkililiği Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizi için aritmetik ortalama, standart sapma, t-Testi, ANOVA, Pearson Korelasyon ve doğrusal regresyon analizinden faydalanılmıştır. Araştırma sonucuna göre; okul yöneticilerinin dönüşümcü, serbest bırakıcı ve sürdürümcü liderlik stilleri sırasıyla “yüksek” “düşük” ve “orta” düzeydedir. Öğretmenlerin, okul yöneticilerinin liderlik stillerine ilişkin görüşleri eğitim durumu ve hizmet alanı değişkenleri bakımından farklılık göstermekte; branş ve hizmet süresi değişkenleri bakımından ise farklılık göstermemektedir. Okulların etkililiği “yüksek” düzeydedir. Öğretmenlerin, okul etkililiğine ilişkin görüşleri branş, hizmet süresi, hizmet alanı ve öğrenci sayısı değişkenleri bakımından farklılık göstermekte; eğitim durumu değişkeni bakımından ise farklılık göstermemektedir. Araştırma sonucuna göre algılanan okul etkililiği ile dönüşümcü liderlik stili arasında pozitif yönde orta düzeyde, serbest bırakıcı liderlik stili arasında negatif yönde orta düzeyde ve sürdürümcü liderlik stili arasında negatif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki vardır. Algılanan okul etkililiğindeki toplam varyansın yaklaşık %18’i dönüşümcü liderlik stiliyle açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Liderlik Stilleri, Dönüşümcü Liderlik, Sürdürümcü Liderlik, Serbest Bırakıcı Liderlik, Etkili Okul

Kaynakça

Abdurrezzak, S. (2015). Etkili Okul ve Okul Liderliğine İlişkin Öğretmen Algılarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
Ada, Ş. ve Akan, D. (2007). Değişim Sürecinde Etkili Okullar. Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (16), 343-373.
Akan, D., ve Yalçın, S. (2015). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori Ve Uygulama, 6(11), 123-150.
Akan, D., Yıldırım, İ. ve Yalçın, İ. (2014). Okul Müdürleri Liderlik Stili Ölçeğinin Geliştirilmesi (OMLSÖ). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(51), 392-415.
Akan, Ş. (2007). Değişim Sürecinde İlköğretim Okullarının Etkili Okul Özelliklerine Sahip Olma Düzeyleri ( Erzurum ili Örneği)”, Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Akçay Güngör, A. (2018). Etkili Okul Özelliklerinin Dönüşümsel Liderlik ve Öğretmen Bağlılığıyla İlişkisi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Alanoğlu, M. (2014). Ortaöğretim Kurumlarının Örgütsel Öğrenme Düzeylerinin Okul Etkililiği ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
Antonakis, J., Avolio, B. J., ve Sivasubramaniam, N. (2003). Context and Leadership: An Examination Of The Nine-Factor Full-Range Leadership Theory Using The Multifactor Leadership Questionnaire. The leadership Quarterly, 14(3), 261-295.
Atcıoğlu, E. (2018). Okulların Etkililik Düzeyleri İle Çalışanların İşe Angaje Olma Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Avcı, A. (2015). Dönüşümcü ve İşlemci Liderlik Stilleri: Kavramsal Çerçevesi ve Eğitim Örgütleri Açısından Etkileri. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 5(2015), 85-108.
Avolio, B. J., ve Bass, B. M. (2002). Developıng Potentıal Across A Full Range Of Leadershıp: Cases On Transactional And Transformational Leadership. Lawrence Erlbaum Assocıates: ABD.
Aytekin, H. (2014). Ortaöğretim Okulu Müdürlerinin Öğretmenler Tarafından Algılanan Durumsal Liderlik Stilleri ile Öğretimsel Liderlik Rolleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Kartal İlçesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Balcı, A. (2013). Etkili Okul ve Okul Geliştirme Kuram Uygulama ve Araştırma. Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
Bardakçı, V. (2017). Ortaokul Öğretmenlerinin Algılarına Göre Avrupa Birliği Projelerinin Okula Katkı Düzeyi ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Barnard, C. I. (1956). The Functions of the Executive. Harvard University Press: London.
Bass, B. M. (1997). From Transactional to Transformational Leadership: Learning to Share the Vision. Leadership, 18(3), 19-31.
Bass, B. M. (1999). Two Decades of Research and Development in Transformational Leadership. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(1), 9-32.
Bass, B. M., ve Avolio, B. J. (1993). Transformational Leadership And Organizational Culture. Public Administration Quarterly, 17(1), 112-121.
Bennis, W. G. (1989). Managing The Dream: Leadership İn The 21st Century. Journal Of Organizational Change Management, 2(1), 6-10.
Boateng, C. (2012). Leadership Styles And Effectiveness Of Principals Of Vocational Technical Institutions İn Ghana. American International Journal of Contemporary Research, 2(3), 128-134.
Bökeoğlu, Ö. Ç. ve Yılmaz, K. (2008). İlköğretim Okullarında Örgütsel Güven Hakkında Öğretmen Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 211-233.
Browne, M. W. ve Cudeck, R. (1992). Alternative Ways Of Assessing Model Fit. Sociological Methods and Research, 21(2), 230-258.
Buluç, B. (2009). İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Eğitim ve Bilim, 34(152), 71-86.
Bursalıoğlu, Z. (2015). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Pegem Akademi: Ankara.
Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal Bilimler İçin Veri Analiz El Kitabı. Pegem Akademi: Ankara.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi: Ankara.
Can, B. (2014). Ortaokul Müdürlerinin Liderlik Stilleri İle Öğrenci Başarısı Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Can, N. (1998). Öğretmen ve Yöneticinin Etkililiğinin Öğretimdeki Rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 13(13), 55-69.
Can, N. (2013). Öğretmen Liderliği. Pegem Akademi: Ankara.
Celep, C. (2004). Dönüşümsel Liderlik. Anı Yayıncılık: Ankara.
Cemaloğlu, N. (2007). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stillerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-112.
Cemaloğlu, N. ve Kılınç, Ç. (2012). Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Güven Düzeyleri Arasındaki İlişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 132-156.
Cemaloğlu, N. ve Okçu, V. (2012). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Yıldırma (Mobbing) Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Güz(5/3), 2014-239.
Cerit, Y. ve Yıldırım, B. (2017). İlkokul Müdürlerinin Etkili Liderlik Davranışları ile Okul Etkililiği Arasındaki İlişki. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 902-914.
Chaurdy, A.Q. ve Javed, H. (2012). Impact Of Transactional And Laissez Faire Leadership Style On Motivation. International Journal of Business and Social Science, 3(7), 258-264.
Cheng, Y. C. (1996). School Effectiveness and School-Based Management: A Mechanism For Development. Falmer Press: London.
Çelik, V. (1998). Eğitimde Dönüşümcü Liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 4(4), 423-442.
Çelik, V. (2000). Eğitimsel liderlik. Pegem A Yayıncılık: Ankara.
Çetin, C. (2009). Liderlik Stilleri, Değişim Yönetimi ve Ekip Çalışması. İstanbul Ticaret Odası Yayınları: İstanbul.
Çoban, D. ve Demirtaş, H. (2011). Okulların Akademik İyimserlik Düzeyi İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(3), 317-348.
Dalgıç, E. (2015). Okul Yöneticilerinin Algılanan Liderlik Stilleri İle Okul Kültürü Arasındaki İlişkinin Çok Boyutlu İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Eğriboyun, D. (2015). Ortaöğretim Okullarında Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerin Liderlik Uygulamaları ve İş Doyumu Algıları Arasındaki İlişki. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14(1), 241-275.
Eren, E. (2003). Yönetim ve Organizasyon. Beta Basım: İstanbul.
Ermeydan, M. ve Atalmış, E. (2017). Okul İklimini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. A. Köse, G. Selçuk ve E. Atalmış (Ed.) Sosyo Ekonomik Stratejiler III Eğitim (s. 110-124). İjopec Publication: London.
Fındıkçı, İ. (2013). Bir Gönül Yolculuğu Hizmetkâr Liderlik. Alfa: İstanbul.
Gökçe, F. ve Kahraman, P. B. (2010). Etkili Okulun Bileşenleri: Bursa İli Örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1). 173-206.
Güçlü, N., Kalkan, F. ve Dağlı, E. (2017). Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Okulu Öğretmenlerin Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ile Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 177-192.
Helvacı, M. A. ve Aydoğan, İ. (2011). Etkili Okul ve Etkili Okul Müdürüne İlişkin Öğretmen Görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2011(8), 41-60.
Hooper, D., Coughlan, J., ve Mullen, M. (2008). Structural Equation Modelling: Guidelines For Determining Model Fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6 (1), 53-60.
Hu, L. T. ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff Criteria For Fit İndexes In Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
Ingram, P. D. (1997). Leadership Behaviours Of Principals In Inclusive Educational Settings. Journal of Educational Administration, 35(5), 411-427.
Işık, H. (2015). Öğrenme Ortamlarının Fiziksel Düzeni. M. Şişman ve S. Turan (Ed.), Sınıf Yönetimi (s. 61-76). Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
Izgar, H. (2000). Okul Yöneticilerinin Tükenmişlik Düzeyleri (Burnout), Nedenleri ve Bazı Etken Faktörlere Göre İncelenmesi (Orta Anadolu Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Kanmaz, A. ve Uyar, L. (2016). Okul Etkililiğinin Öğrenci Başarısı Üzerindeki Etkisi. International Journal of Assessment Tools in Education, 3(2), 123-136
Kaplan, F. (2008). Anadolu Liselerinin Etkili Okul Olma Özelliklerini Karşılama Düzeyi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Karagöz, Y. (2010). Nonparametrik Tekniklerin Güç ve Etkinlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 33(33), 18-40.
Karasar, N. (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel Yayınları: Ankara.
Karslı, M. D. (2013). Yönetim ve Liderlik. A. Şimşek ve Ö. Eroğlu (Ed.), Davranış Bilimleri (s. 329-372). Eğitim Yayınevi: Konya.
Kaya, Y. (2015). Okul Paydaşlarının Görüşlerine Göre Etkili Okul Geliştirme (Şahinbey İlçesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Kaya, Y. K. (2015). İnsan Yetiştirme Düzenimiz: Politika-Eğitim-Kalkınma. Pegem Akademi: Ankara.
Klıne, R. B. (2015). Principles and Practice Of Structural Equation Modeling. The Guilford Press, New York.
Leithwood, K. ve Jantzi, D. (1999). Transformational School Leadership Effects: A Replication. School Effectiveness and School İmprovement, 10 (4), 451-479.
Lunenburg, F. ve Ornsteın, A. (2012). Educational Administration: Concepts And Practices. Wadsworth Cengage Learning: ABD, 516s.
Maral, M. (2016). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Çatışma Çözme Stratejileri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
MEB, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2018. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 81 (2724).
Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği. (2015, 15 Nisan). Resmi Gazete (Sayı: 29329). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150417-4.htm.
Northouse, P. G. (2016). Leadership Theory and Practice. Sage Publications, London.
Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları İle Yöneticilerin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(3), 377-403.
Oral, Ş. (2005). İlköğretim Okullarının Etkili Okul Kavramı Açısından Değerlendirilmesi: Batman İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
Pawar, D. (2014). Styles of Leadership. International Journal of Research in all Subjects in Multi Languages, 2(7), 12-14.
Quaglıa, R. (1989). Student Aspirations: A Critical Dimension in Effective Schools. Research in Rural Education, 6(2), 7-9.
Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. V. (2005). Örgütsel Psikoloji. Alfa Basım Yayım Dağıtım: Bursa.
Sağır, M. (2013). Okul Liderliği. N. Can (Ed.), Kurum ve Uygulamalarda Eğitim Yönetimi (s.183-216). Pegem Akademi Yayınları: Ankara.
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Müller, H. (2003). Evaluating The Fit Of Structural Equation Models: Tests Of Significance And Descriptive Goodness-Of-Fit Measures. Methods Of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
Schumacker, R. E. Ve Lomax, R. G. (2004). A Beginner's Guide To Structural Equation Modeling. Lawrence Erlbaum Associates, London
Sevimli, E. (2015). Denizli İlindeki Okulların Etkililik Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Şahin, M. (2011). Etkili Okul ve Aile İlişkisine Dair Öğretmen Algıları. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Şahin, M. E. (2014). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Okulların Gevşek Yapılı Örgütler Olması Arasındaki İlişki ve Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Şahin, S. (2005). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Dönüşümcü ve Sürdürümcü Liderlik Stilleri (İzmir İli Örneği). Eğilim ve Bilim Dergisi, 30(135), 39-49.
Şenel, T. (2015). İlkokullarda Okul İklimi İle Okul Etkililiği Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şenel, T. ve Buluç, B. (2016). İlkokullarda Okul İklimi İle Okul Etkililiği Arasındaki İlişki. Türkiye Bilim Araştırma Vakfı Dergisi, 9(4), 1-12.
Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2007). Using Multivariate Statistics. Pearson Education: ABD.
Tarhan, S. (2008). İlköğretim Okullarındaki Öğretmenlerin Etkili Okul Algıları. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Teyfur, M., Beytekin, O. F. ve Yalçınkaya, M. (2013). İlköğretim Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Özellikleri İle Okullardaki Örgütsel Güven Düzeyinin İncelenmesi (İzmir İl Örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2013), 84-106.
Tuncel, H. (2013). Etkili Okul Oluşturmada Okul Müdürünün Dönüşümcü Liderlik Rolü. Yüksek Lisans Tezi, Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
Uludağ, Z. ve Tepe, N. (2018). Bazı Değişkenler Açısından Milli Eğitim Müdürlüğü ile Temel Eğitim ve Orta Öğretim Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ve İş Doyumu Düzeyleri (Amasya İli Örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 145-170.
Vural, G. (2016). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stillerinin Çalışanların Motivasyonu Üzerindeki Etkisi Rize İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Avrasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Yalçın, S. ve Akan, D. (2016). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin İş Yaşam Kalitesi ve Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1138-1156.
Yalçın, S., Akan, D. ve Yıldırım, İ. (2017). Öğretmenlerin Algılarına Göre Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Pozitif Psikolojik Sermaye Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(18), 157-174.
Yang, C. W. (2008). The Relationships Among Leadership Styles, Entrepreneurial Orientation, and Business Performance. Managing Global Transitions 6 (3), 257–275.
Yangil, F. M. (2016). Bilgi Toplumunda Liderlik: Sürdürülebilir Liderlik. Sosyal Bilimler Dergisi, (48), 128-143.
Yazıcı, A., Ş. Ve Akyol, B., (2017). Okul Müdürlerinin Liderlik Davranışları ile Öğretmen Özerkliği Arasındaki İlişki. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(10), 189-208.
Yıldırım, İ. (2015). Okul Yöneticilerinin Kişilik ve Denetim Odağı Özelliklerinin Öğretmenlerin İş Doyumu ve Okul Etkililiği Açısından İncelenmesi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Yukl, G. A. (2010). Leadership in Organizations, Pearson Education India: New York.
Yürek, U. (2018). Yöneticilerin Öz Yeterlik Algıları ile Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki (Tatvan İlçesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Zembat, R., Koçyiğit, S., Tuğluk, M. N. ve Doğan, H. (2010). The Relationship Between The Effectiveness Of Preschools And Leadership Styles Of School Managers, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 2269-2276.

The Relationship Between School Leaders' Leadership Styles and Effective School

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 94 - 121, 31.12.2020

Mustafa Ermeydan Niyazi Can

Öz

In this research, it is aimed to examine the relationship between school leadership style and school effectiveness. The population of the research carried out in the relational survey model was composed of the teachers working in public primary and secondary schools in the central districs of the province of Kahramanmaraş (Onikişubat and Dulkadiroğlu) in the academic year of 2018-2019, while sample was composed of 496 teachers chosen by random sampling from the universe. “School Directors’ Leadership Styles Scale” and “Perceived School Effectiveness Scale” were used in order to collect the research data. For data analysis, arithmetic mean and standard deviation, t-Test, ANOVA, Pearson Correlation and linear regression analysis were utilized for data analysis According to the research result; The transformational, liberating and sustained leadership styles of school administrators are at the "high", "low" and "medium" levels, respectively. The opinions of teachers about the leadership styles of school administrators differ in terms of educational status and service area variables; it does not differ in terms of branch and service period variables. The effectiveness of schools is at a "high" level. Teachers' opinions about school effectiveness differ in terms of branches, duration of service, number of students and number of students; however, it does not differ in terms of educational status. According to the results of the research, there is a moderately positive relationship between perceived school effectiveness and transformational leadership style, a negative medium level between releasing leadership style and a low negative level between the sustainer leadership style. Approximately 18% of the total variance in perceived school effectiveness is explained by the transformational leadership style.

Anahtar Kelimeler

Leadership Styles, Transformational Leadership, Transactional Leadership, Laissez-Faire Leadership, School Effectiveness (Effective School)

Kaynakça

Abdurrezzak, S. (2015). Etkili Okul ve Okul Liderliğine İlişkin Öğretmen Algılarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
Ada, Ş. ve Akan, D. (2007). Değişim Sürecinde Etkili Okullar. Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (16), 343-373.
Akan, D., ve Yalçın, S. (2015). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori Ve Uygulama, 6(11), 123-150.
Akan, D., Yıldırım, İ. ve Yalçın, İ. (2014). Okul Müdürleri Liderlik Stili Ölçeğinin Geliştirilmesi (OMLSÖ). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(51), 392-415.
Akan, Ş. (2007). Değişim Sürecinde İlköğretim Okullarının Etkili Okul Özelliklerine Sahip Olma Düzeyleri ( Erzurum ili Örneği)”, Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Akçay Güngör, A. (2018). Etkili Okul Özelliklerinin Dönüşümsel Liderlik ve Öğretmen Bağlılığıyla İlişkisi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Alanoğlu, M. (2014). Ortaöğretim Kurumlarının Örgütsel Öğrenme Düzeylerinin Okul Etkililiği ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
Antonakis, J., Avolio, B. J., ve Sivasubramaniam, N. (2003). Context and Leadership: An Examination Of The Nine-Factor Full-Range Leadership Theory Using The Multifactor Leadership Questionnaire. The leadership Quarterly, 14(3), 261-295.
Atcıoğlu, E. (2018). Okulların Etkililik Düzeyleri İle Çalışanların İşe Angaje Olma Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Avcı, A. (2015). Dönüşümcü ve İşlemci Liderlik Stilleri: Kavramsal Çerçevesi ve Eğitim Örgütleri Açısından Etkileri. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 5(2015), 85-108.
Avolio, B. J., ve Bass, B. M. (2002). Developıng Potentıal Across A Full Range Of Leadershıp: Cases On Transactional And Transformational Leadership. Lawrence Erlbaum Assocıates: ABD.
Aytekin, H. (2014). Ortaöğretim Okulu Müdürlerinin Öğretmenler Tarafından Algılanan Durumsal Liderlik Stilleri ile Öğretimsel Liderlik Rolleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Kartal İlçesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Balcı, A. (2013). Etkili Okul ve Okul Geliştirme Kuram Uygulama ve Araştırma. Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
Bardakçı, V. (2017). Ortaokul Öğretmenlerinin Algılarına Göre Avrupa Birliği Projelerinin Okula Katkı Düzeyi ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Barnard, C. I. (1956). The Functions of the Executive. Harvard University Press: London.
Bass, B. M. (1997). From Transactional to Transformational Leadership: Learning to Share the Vision. Leadership, 18(3), 19-31.
Bass, B. M. (1999). Two Decades of Research and Development in Transformational Leadership. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(1), 9-32.
Bass, B. M., ve Avolio, B. J. (1993). Transformational Leadership And Organizational Culture. Public Administration Quarterly, 17(1), 112-121.
Bennis, W. G. (1989). Managing The Dream: Leadership İn The 21st Century. Journal Of Organizational Change Management, 2(1), 6-10.
Boateng, C. (2012). Leadership Styles And Effectiveness Of Principals Of Vocational Technical Institutions İn Ghana. American International Journal of Contemporary Research, 2(3), 128-134.
Bökeoğlu, Ö. Ç. ve Yılmaz, K. (2008). İlköğretim Okullarında Örgütsel Güven Hakkında Öğretmen Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 211-233.
Browne, M. W. ve Cudeck, R. (1992). Alternative Ways Of Assessing Model Fit. Sociological Methods and Research, 21(2), 230-258.
Buluç, B. (2009). İlköğretim Okullarında Bürokratik Okul Yapısı ile Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Eğitim ve Bilim, 34(152), 71-86.
Bursalıoğlu, Z. (2015). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Pegem Akademi: Ankara.
Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal Bilimler İçin Veri Analiz El Kitabı. Pegem Akademi: Ankara.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi: Ankara.
Can, B. (2014). Ortaokul Müdürlerinin Liderlik Stilleri İle Öğrenci Başarısı Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Can, N. (1998). Öğretmen ve Yöneticinin Etkililiğinin Öğretimdeki Rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 13(13), 55-69.
Can, N. (2013). Öğretmen Liderliği. Pegem Akademi: Ankara.
Celep, C. (2004). Dönüşümsel Liderlik. Anı Yayıncılık: Ankara.
Cemaloğlu, N. (2007). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stillerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-112.
Cemaloğlu, N. ve Kılınç, Ç. (2012). Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Güven Düzeyleri Arasındaki İlişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 132-156.
Cemaloğlu, N. ve Okçu, V. (2012). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Yıldırma (Mobbing) Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Güz(5/3), 2014-239.
Cerit, Y. ve Yıldırım, B. (2017). İlkokul Müdürlerinin Etkili Liderlik Davranışları ile Okul Etkililiği Arasındaki İlişki. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 902-914.
Chaurdy, A.Q. ve Javed, H. (2012). Impact Of Transactional And Laissez Faire Leadership Style On Motivation. International Journal of Business and Social Science, 3(7), 258-264.
Cheng, Y. C. (1996). School Effectiveness and School-Based Management: A Mechanism For Development. Falmer Press: London.
Çelik, V. (1998). Eğitimde Dönüşümcü Liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 4(4), 423-442.
Çelik, V. (2000). Eğitimsel liderlik. Pegem A Yayıncılık: Ankara.
Çetin, C. (2009). Liderlik Stilleri, Değişim Yönetimi ve Ekip Çalışması. İstanbul Ticaret Odası Yayınları: İstanbul.
Çoban, D. ve Demirtaş, H. (2011). Okulların Akademik İyimserlik Düzeyi İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(3), 317-348.
Dalgıç, E. (2015). Okul Yöneticilerinin Algılanan Liderlik Stilleri İle Okul Kültürü Arasındaki İlişkinin Çok Boyutlu İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Eğriboyun, D. (2015). Ortaöğretim Okullarında Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerin Liderlik Uygulamaları ve İş Doyumu Algıları Arasındaki İlişki. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14(1), 241-275.
Eren, E. (2003). Yönetim ve Organizasyon. Beta Basım: İstanbul.
Ermeydan, M. ve Atalmış, E. (2017). Okul İklimini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. A. Köse, G. Selçuk ve E. Atalmış (Ed.) Sosyo Ekonomik Stratejiler III Eğitim (s. 110-124). İjopec Publication: London.
Fındıkçı, İ. (2013). Bir Gönül Yolculuğu Hizmetkâr Liderlik. Alfa: İstanbul.
Gökçe, F. ve Kahraman, P. B. (2010). Etkili Okulun Bileşenleri: Bursa İli Örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1). 173-206.
Güçlü, N., Kalkan, F. ve Dağlı, E. (2017). Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Okulu Öğretmenlerin Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ile Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 177-192.
Helvacı, M. A. ve Aydoğan, İ. (2011). Etkili Okul ve Etkili Okul Müdürüne İlişkin Öğretmen Görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2011(8), 41-60.
Hooper, D., Coughlan, J., ve Mullen, M. (2008). Structural Equation Modelling: Guidelines For Determining Model Fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6 (1), 53-60.
Hu, L. T. ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff Criteria For Fit İndexes In Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
Ingram, P. D. (1997). Leadership Behaviours Of Principals In Inclusive Educational Settings. Journal of Educational Administration, 35(5), 411-427.
Işık, H. (2015). Öğrenme Ortamlarının Fiziksel Düzeni. M. Şişman ve S. Turan (Ed.), Sınıf Yönetimi (s. 61-76). Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
Izgar, H. (2000). Okul Yöneticilerinin Tükenmişlik Düzeyleri (Burnout), Nedenleri ve Bazı Etken Faktörlere Göre İncelenmesi (Orta Anadolu Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Kanmaz, A. ve Uyar, L. (2016). Okul Etkililiğinin Öğrenci Başarısı Üzerindeki Etkisi. International Journal of Assessment Tools in Education, 3(2), 123-136
Kaplan, F. (2008). Anadolu Liselerinin Etkili Okul Olma Özelliklerini Karşılama Düzeyi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Karagöz, Y. (2010). Nonparametrik Tekniklerin Güç ve Etkinlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 33(33), 18-40.
Karasar, N. (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel Yayınları: Ankara.
Karslı, M. D. (2013). Yönetim ve Liderlik. A. Şimşek ve Ö. Eroğlu (Ed.), Davranış Bilimleri (s. 329-372). Eğitim Yayınevi: Konya.
Kaya, Y. (2015). Okul Paydaşlarının Görüşlerine Göre Etkili Okul Geliştirme (Şahinbey İlçesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Kaya, Y. K. (2015). İnsan Yetiştirme Düzenimiz: Politika-Eğitim-Kalkınma. Pegem Akademi: Ankara.
Klıne, R. B. (2015). Principles and Practice Of Structural Equation Modeling. The Guilford Press, New York.
Leithwood, K. ve Jantzi, D. (1999). Transformational School Leadership Effects: A Replication. School Effectiveness and School İmprovement, 10 (4), 451-479.
Lunenburg, F. ve Ornsteın, A. (2012). Educational Administration: Concepts And Practices. Wadsworth Cengage Learning: ABD, 516s.
Maral, M. (2016). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Çatışma Çözme Stratejileri Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
MEB, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2018. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 81 (2724).
Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği. (2015, 15 Nisan). Resmi Gazete (Sayı: 29329). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150417-4.htm.
Northouse, P. G. (2016). Leadership Theory and Practice. Sage Publications, London.
Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları İle Yöneticilerin Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(3), 377-403.
Oral, Ş. (2005). İlköğretim Okullarının Etkili Okul Kavramı Açısından Değerlendirilmesi: Batman İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
Pawar, D. (2014). Styles of Leadership. International Journal of Research in all Subjects in Multi Languages, 2(7), 12-14.
Quaglıa, R. (1989). Student Aspirations: A Critical Dimension in Effective Schools. Research in Rural Education, 6(2), 7-9.
Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. V. (2005). Örgütsel Psikoloji. Alfa Basım Yayım Dağıtım: Bursa.
Sağır, M. (2013). Okul Liderliği. N. Can (Ed.), Kurum ve Uygulamalarda Eğitim Yönetimi (s.183-216). Pegem Akademi Yayınları: Ankara.
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Müller, H. (2003). Evaluating The Fit Of Structural Equation Models: Tests Of Significance And Descriptive Goodness-Of-Fit Measures. Methods Of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
Schumacker, R. E. Ve Lomax, R. G. (2004). A Beginner's Guide To Structural Equation Modeling. Lawrence Erlbaum Associates, London
Sevimli, E. (2015). Denizli İlindeki Okulların Etkililik Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Şahin, M. (2011). Etkili Okul ve Aile İlişkisine Dair Öğretmen Algıları. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Şahin, M. E. (2014). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Okulların Gevşek Yapılı Örgütler Olması Arasındaki İlişki ve Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
Şahin, S. (2005). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Dönüşümcü ve Sürdürümcü Liderlik Stilleri (İzmir İli Örneği). Eğilim ve Bilim Dergisi, 30(135), 39-49.
Şenel, T. (2015). İlkokullarda Okul İklimi İle Okul Etkililiği Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şenel, T. ve Buluç, B. (2016). İlkokullarda Okul İklimi İle Okul Etkililiği Arasındaki İlişki. Türkiye Bilim Araştırma Vakfı Dergisi, 9(4), 1-12.
Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2007). Using Multivariate Statistics. Pearson Education: ABD.
Tarhan, S. (2008). İlköğretim Okullarındaki Öğretmenlerin Etkili Okul Algıları. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Teyfur, M., Beytekin, O. F. ve Yalçınkaya, M. (2013). İlköğretim Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Özellikleri İle Okullardaki Örgütsel Güven Düzeyinin İncelenmesi (İzmir İl Örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2013), 84-106.
Tuncel, H. (2013). Etkili Okul Oluşturmada Okul Müdürünün Dönüşümcü Liderlik Rolü. Yüksek Lisans Tezi, Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
Uludağ, Z. ve Tepe, N. (2018). Bazı Değişkenler Açısından Milli Eğitim Müdürlüğü ile Temel Eğitim ve Orta Öğretim Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ve İş Doyumu Düzeyleri (Amasya İli Örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 145-170.
Vural, G. (2016). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stillerinin Çalışanların Motivasyonu Üzerindeki Etkisi Rize İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Avrasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Yalçın, S. ve Akan, D. (2016). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin İş Yaşam Kalitesi ve Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1138-1156.
Yalçın, S., Akan, D. ve Yıldırım, İ. (2017). Öğretmenlerin Algılarına Göre Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Pozitif Psikolojik Sermaye Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(18), 157-174.
Yang, C. W. (2008). The Relationships Among Leadership Styles, Entrepreneurial Orientation, and Business Performance. Managing Global Transitions 6 (3), 257–275.
Yangil, F. M. (2016). Bilgi Toplumunda Liderlik: Sürdürülebilir Liderlik. Sosyal Bilimler Dergisi, (48), 128-143.
Yazıcı, A., Ş. Ve Akyol, B., (2017). Okul Müdürlerinin Liderlik Davranışları ile Öğretmen Özerkliği Arasındaki İlişki. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(10), 189-208.
Yıldırım, İ. (2015). Okul Yöneticilerinin Kişilik ve Denetim Odağı Özelliklerinin Öğretmenlerin İş Doyumu ve Okul Etkililiği Açısından İncelenmesi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Yukl, G. A. (2010). Leadership in Organizations, Pearson Education India: New York.
Yürek, U. (2018). Yöneticilerin Öz Yeterlik Algıları ile Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki (Tatvan İlçesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Zembat, R., Koçyiğit, S., Tuğluk, M. N. ve Doğan, H. (2010). The Relationship Between The Effectiveness Of Preschools And Leadership Styles Of School Managers, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 2269-2276.

Toplam 96 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Eğitim Üzerine Çalışmalar
Bölüm	Eğitim Bilimleri
Yazarlar	Mustafa Ermeydan Niyazi Can
Yayımlanma Tarihi	31 Aralık 2020
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2020 Cilt: 4 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA	Ermeydan, M., & Can, N. (2020). Okul Yöneticilerin Liderlik Stilleriyle Etkili Okul Arasındaki İlişki. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 94-121.

Kapak Resmi İndir

Makale Dosyaları

Tam Metin

Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.