Öz
Pollutants can be found in the atmosphere in the form of smoke, dust, impure water vapor, and gas. The increase of these pollutants to the levels that will cause material damage and/or the increase to the levels that will negatively affect the health of living things and people is called air pollution. Meteorological conditions such as temperature, precipitation amount, humidity, horizontal and vertical air currents affect air pollution. Within the scope of this study, between 2017-2020, the climate parameters (air temperature, wind direction, wind speed, relative humidity, and air pressure) of Bolu province on air pollution (particulate matter (PM10), sulfur dioxide (SO2), nitrogen (NO), nitrogen dioxide (NO2), nitrogen oxide (NOX) and carbon monoxide (CO) levels. Multiple linear regression and correlation methods were used in the temporal variation of air pollutants using meteorological data and air concentrations. During the analysis, PM10, SO2, NO, NO2, NOX, and CO values are considered as dependent variables, and meteorological parameters are considered as independent variables. By using the data, the correlation coefficients showing the correlation between them are calculated and the regression equations for air pollutants are obtained.
Anahtar Kelimeler
Air pollution Multiple linear regression Correlation Climate parameters Air Quality Index
Kaynakça
- Abdullah, A.H., Çakır, S. 2017. Hava kirletici konsantrasyonlarının meteorolojik parametrelere dayalı çoklu-lineer regresyonla analizi: Kuzey Kıbrıs örneği. VII. Ulusal Hava Kirliliği Ve Kontrolü Sempozyumu, 59-70, 1-3 Kasım 2017, Antalya.
- Cekim, H.O. 2020. Forecasting PM10 concentrations using time series models: a case of the most polluted cities in Turkey. Environ Sci Pollut Res. 27: 25612–25624. https://doi. org/10.1007/s11356-020-08164-x.
- İskan, B., Sıdal, H.C., Malak, U. 2015. Çimento sektörü, döner fırın bacalarından çıkan ağır metal sonuçlarının incelenmesi, yakıtlara göre değişimlerin incelenmesi. 6. Ulusal Hava Kirliliği ve Kontrolü Sempozyumu, 7-9 Ekim 2015, İzmir.
- Kyrkilis, G., Chaloulakou, A., Kassomenos, P.A. 2007. Development of an aggregate Air Quality Index for an urban Mediterranean agglomeration: Relation to potential health effects. Environ. Int., 33(5): 670-676. https://doi. org/10.1016/j.envint.2007.01.010
- Menteşe, S., Tağıl, Ş. 2012. Bilecik’te iklim elemanlarının hava kirliliği üzerine etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(28): 3-16. https://dergipark.org.tr/en/ pub/baunsobed/issue/50183/645979
- Mutlu, A. 2019. Hava kalitesi ve meteoroloji: korelasyon, trend ve epizot analizleri. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(4): 724-741. doi:10.17714/gumusfenbil.563848
- Oğuz, K., Pekin, M.A. 2015. Meteorolojik koşulların hava kirliliği üzerine etkilerinin incelenmesi: Keçiören ilçesi örneği. VII. Uluslararası Katılımlı Atmosfer Bilimleri Sempozyumu, 28-30 Nisan, 2015.
- Özel, G., Çakmakyapan, S. 2015. A new approach to the prediction of PM10 concentrations in Central Anatolia Region, Turkey. Atmospheric Pollution Research, 6(5): 735-741. https://doi.org/10.5094/APR.2015.082
- Sharma, S., Ruud, A. 2003. On the path to sustainability: integrating social dimensions into the research and practice of environmental management. Bus Strategy Environ, 12(4): 205- 214. https://doi.org/10.1002/bse.366
- Sürekli İzleme Merkezi, “Hava Kalitesi İzleme Sistemi”. 2022. https://sim.csb.gov.tr/Home/HKI?baslik=HAVZA%20 %C4%B0ZLEME%20S%C4%B0STEM%C4%B0.
- Yavan, S., Hotunluoğlu, H. 2018. Yerel yönetimlerin çevre harcamaları ile hava kalitesi ilişkisi: il bazlı bir analiz. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 3(1): 36-47. https://dergipark.org.tr/ en/pub/aifd/issue/42001/498064
- Yavuz, V.A. 2010. Sürdürülebilirlik kavramı ve işletmeler açısından sürdürülebilir üretim stratejileri/Concept of sustainability and sustainable production strategies for business practices. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14): 63-86. https://dergipark.org.tr/en/pub/mkusbed/ issue/19556/208640
- Yılmaz, A. 2017. The effects of climate parameters on air pollution parameters: Bolu province sample. Curr. Res. J. Soc., 7(2): 413- 436. doi: 10.26579/jocress-7.2.30
- Yılmaz, B. 2018. Manisa’da partikül madde (pm10) kirliliğinin değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20(1): 626-633. https://doi.org/10.25092/baunfbed. 442994
Öz
Kirleticiler atmosferde duman, toz, saf olmayan su buharı ve gaz şeklinde bulunabilmektedir. Bu kirleticilerin maddi zararlara sebep olacak miktarlara yükselmesi ve/veya canlıların ve insanların sağlıklarını olumsuz yönde etkileyecek seviyelere yükselmesi hava kirliliği olarak adlandırılmaktadır. Hava kirliliğine ise, sıcaklık, yağış miktarı, nem, yatay ve dikey hava akımları gibi meteorolojik koşullar etki etmektedir. Bu çalışma kapsamında, 2017-2020 yılları arasında Bolu iline ait iklim parametrelerinin (hava sıcaklığı, rüzgâr yönü, rüzgâr hızı, bağıl nem ve hava basıncı) hava kirliliği üzerine (partikül madde (PM10), kükürt dioksit (SO2), azot (NO), azot dioksit (NO2), azot oksit (NOX) ve karbon monoksit (CO) düzeyleri üzerindeki etkisinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Hava konsantrasyonlarına dair ve meteorolojik veriler kullanılarak hava kirleticilerinin zamansal değişiminde çoklu doğrusal regresyon ve korelasyon yöntemleri kullanılmıştır. Yapılan analizler esnasında PM10, SO2, NO, NO2, NOX ve CO değerleri bağımlı değişken, meteorolojik parametreler ise bağımsız değişken olarak ele alınmıştır. Verilerden yararlanılarak analizler, aralarındaki bağıntıyı gösteren korelasyon katsayıları hesaplanmış ve hava kirleticilerine ait regresyon denklemleri elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Hava kirliliği Çoklu doğrusal regresyon Korelasyon İklim parametreleri Hava kalitesi indeksi
Kaynakça
- Abdullah, A.H., Çakır, S. 2017. Hava kirletici konsantrasyonlarının meteorolojik parametrelere dayalı çoklu-lineer regresyonla analizi: Kuzey Kıbrıs örneği. VII. Ulusal Hava Kirliliği Ve Kontrolü Sempozyumu, 59-70, 1-3 Kasım 2017, Antalya.
- Cekim, H.O. 2020. Forecasting PM10 concentrations using time series models: a case of the most polluted cities in Turkey. Environ Sci Pollut Res. 27: 25612–25624. https://doi. org/10.1007/s11356-020-08164-x.
- İskan, B., Sıdal, H.C., Malak, U. 2015. Çimento sektörü, döner fırın bacalarından çıkan ağır metal sonuçlarının incelenmesi, yakıtlara göre değişimlerin incelenmesi. 6. Ulusal Hava Kirliliği ve Kontrolü Sempozyumu, 7-9 Ekim 2015, İzmir.
- Kyrkilis, G., Chaloulakou, A., Kassomenos, P.A. 2007. Development of an aggregate Air Quality Index for an urban Mediterranean agglomeration: Relation to potential health effects. Environ. Int., 33(5): 670-676. https://doi. org/10.1016/j.envint.2007.01.010
- Menteşe, S., Tağıl, Ş. 2012. Bilecik’te iklim elemanlarının hava kirliliği üzerine etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(28): 3-16. https://dergipark.org.tr/en/ pub/baunsobed/issue/50183/645979
- Mutlu, A. 2019. Hava kalitesi ve meteoroloji: korelasyon, trend ve epizot analizleri. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(4): 724-741. doi:10.17714/gumusfenbil.563848
- Oğuz, K., Pekin, M.A. 2015. Meteorolojik koşulların hava kirliliği üzerine etkilerinin incelenmesi: Keçiören ilçesi örneği. VII. Uluslararası Katılımlı Atmosfer Bilimleri Sempozyumu, 28-30 Nisan, 2015.
- Özel, G., Çakmakyapan, S. 2015. A new approach to the prediction of PM10 concentrations in Central Anatolia Region, Turkey. Atmospheric Pollution Research, 6(5): 735-741. https://doi.org/10.5094/APR.2015.082
- Sharma, S., Ruud, A. 2003. On the path to sustainability: integrating social dimensions into the research and practice of environmental management. Bus Strategy Environ, 12(4): 205- 214. https://doi.org/10.1002/bse.366
- Sürekli İzleme Merkezi, “Hava Kalitesi İzleme Sistemi”. 2022. https://sim.csb.gov.tr/Home/HKI?baslik=HAVZA%20 %C4%B0ZLEME%20S%C4%B0STEM%C4%B0.
- Yavan, S., Hotunluoğlu, H. 2018. Yerel yönetimlerin çevre harcamaları ile hava kalitesi ilişkisi: il bazlı bir analiz. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 3(1): 36-47. https://dergipark.org.tr/ en/pub/aifd/issue/42001/498064
- Yavuz, V.A. 2010. Sürdürülebilirlik kavramı ve işletmeler açısından sürdürülebilir üretim stratejileri/Concept of sustainability and sustainable production strategies for business practices. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14): 63-86. https://dergipark.org.tr/en/pub/mkusbed/ issue/19556/208640
- Yılmaz, A. 2017. The effects of climate parameters on air pollution parameters: Bolu province sample. Curr. Res. J. Soc., 7(2): 413- 436. doi: 10.26579/jocress-7.2.30
- Yılmaz, B. 2018. Manisa’da partikül madde (pm10) kirliliğinin değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20(1): 626-633. https://doi.org/10.25092/baunfbed. 442994
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 24 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 12 Sayı: 2 |
