Yıldız Journal of Art and Design

Öz

İnsan sonrası (posthuman) çalışmalar Batı merkezli Hümanist düşüncenin insan-merkezli ve düalist bakış açısını eleştiren disiplinlerarası araştırmalardır. Bu araştırmalarda insan ve insan olmayan faillerin ilişkileri ekoloji, antroposen, feminizm, teknoloji gibi konular bağlamında tıp, sosyoloji, hukuk, tarih, sanat, tasarım ve mimarlık gibi disiplinlerle incelenmektedir. İnsan sonrası çalışmaların sanat ve mimarlık alanlarındaki araştırmalarla kesişiminde zaman, mekan ve beden kavramları öne çıkmaktadır ve bu kavramlar da daha çok sanallık, dijitallik, sibermekan, sosyal medya, metaverse, zaman yolculuğu, yaşlanma karşıtlığı, beden dondurma (cryonics) gibi konularla ele alınmaktadır. Bu çalışmanın amacı ise mimarlık ve insan sonrası kesişimini performans sanatıyla ilişkili olarak mekan ve müdahale olgularıyla ele almak ve bu kesişimde gıdayı disiplinlerarası bir sanat medium’u olarak öneren bir araştırma ortaya koymaktır. Gıda bir malzeme olarak sanat ve tasarımda kullanılagelmiştir ancak bir sanat ve mimari müdahale medium’u olarak insan sonrası kapsamında araştırılmamıştır. Bu kapsamda akademik kaynaklar ve uygulama örnekleri üzerinden literatür taraması yapılmış ve nitel bir araştırma yöntemiyle yeni öneriler geliştirmek amacıyla bu çalışmalar yeniden yorumlanmıştır. Araştırmalarda insan sonrası çalışmaların odağında olan post-düalist yaklaşımın Fluxus sanatçılarının event’lerinde de yer aldığı gözlemlenmiştir ve sanatçı/izleyici, sanat/gündelik hayat, kamusal/özel gibi düalizmleri sorunsallaştırarak eleştirdikleri görülmüştür. Bu performanslarda gıdanın sadece bir sanat malzemesi olmadığı, sanatçılara teknik, yaratıcı, eleştirel ve sanatsal olanaklarıyla yeni bağlamlar sunan bir medium olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda kamusal ya da özel, iç ya da dış mekanlara uygulanan mimari müdahalelerin ise inşa etmek, yıkmak, yerinden etmek, kazmak, doldurmak, kaplamak gibi eylemlerin ötesine geçerek, gıda gibi yaratıcılığı zorlayan bir medium’un açığa çıkardığı performatif eylemlerle birleşmesi ile zaman, beden ve mekanın immateryal, sezgisel ve duyusal yorumları vurgulanmış ve akademik literatüre bu bağlamda alternatif bakış açıları sunan bir katkı oluşturmasına niyet edilmiştir.