Meslek Yüksekokullarında Sektörel İlişkiler, Yerindelik, Arz-Talep Sorunu: İyileştirmeye Yönelik Öneriler
Öz
Bu araştırma kapsamında meslek yüksekokullarının sorun alanlarını ve iyileştirmeye yönelik yapılabilecek eylemleri tespit etmek için meslek yüksekokulları çalışanları ile sektör temsilcilerine yönelik bir saha tarama çalışması gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın anket çalışmasına 13.501 meslek yüksekokulu çalışanı ve 167 endüstriyel sektör temsilcisi katılmıştır. Anketten elde edilen verilerin değerlendirilmesi için faktör analizleri yapılmış ve endeksler oluşturulmuştur. Araştırmada meslek yüksekokullarının, sektörle karşılıklı ilişkilerinin sınırlı olması, alanlarına uygun olan yerlerde açılmaması, sosyal imkânların sınırlı olması ve bazı önlisans programlarının iş hayatında karşılığının olmaması bulgu olarak öne çıkan başlıca sorunlardır. Belirlenen bu temel sorunların çözümüne yönelik yapı ile eğitim ve öğretime ilişkin iyileştirme önerileri geliştirilmiştir. Bu çerçevede, meslek yüksekokullarının kurumsal mevcut durumunun iyileştirilmesine yönelik olarak işyeri eğitiminin artırılması; makine-teçhizat ve donanımının güçlendirilmesi ve kontenjanlar belirlenirken istihdam talep projeksiyonlarının dikkate alınması gerekmektedir. Eğitim ve öğretime ilişkin ise mesleki beceri ve yetkinliklerin öğrencilere kazandırılması için eğitim süresinin uzatılması ve bu okullara kayıt yaptıran genel lise mezunlarının temel mesleki becerilerini artırmaya yönelik hazırlık sınıfı konulması önerileri öne çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler
Meslek yüksekokulu mesleki eğitim nitelikli insan gücü üniversite-sanayi işbirliği
Teşekkür
Araştırmacılar, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının bu araştırmanın anket kısmına verdiği destek ve katkı nedeniyle Başkanlığa ve çalışanlarına şükran borçludur.
Kaynakça
- Alkan, R. M., Suiçmez, M., Aydınkal, M., & Şahin, M. (2014). Meslek yüksekokullarındaki mevcut durum: Sorunlar ve bazı çözüm önerileri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4(3), 133–140.
- Bahşi, N. (2011). Meslek yüksekokullarının sorunları ve yöneticilerinin tutum ve davranışları üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 165–178.
- Balcı, E., Argon, T., & Kösterelioğlu, M. A. (2013). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin okul ve iş yaşamına yönelik görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(4), 515–541.
- Binici, H., & Arı, N. (2004). Mesleki ve teknik eğitimde arayışlar. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 383–396.
- Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (32), 470–483.
- CEDEFOP (2017). The changing nature and role of vocational education and training in Europe. Luxembourg: Publications Office of the European Union. 12 Temmuz 2019 tarihinde <https://www.cedefop.europa.eu/en/publications-and-resources/publications/5574> adresinden erişildi.
- CEDEFOP (2018). Insights into skill shortages and skill mismatch. Luxembourg: Publications Office of the European Union. 15 Haziran 2019 tarihinde <https://www.cedefop.europa.eu/files/3075_en.pdf> adresinden erişildi.
- DPT (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı: 1973–1977. Ankara: DPT.
- Ergin, A., & Yağcı, Ö. (2003). 4702 sayılı yasa çerçevesinde gerçekleştirilen MEB-YÖK meslek yüksekokulları projesine yönelik bir değerlendirme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25: 256–264.
- Eşme, İ. (2007). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitimin bugünkü durumu ve sorunları. T.C. Yükseköğretim Kurulu, Uluslararası Mesleki ve Teknik Eğitim Konferansı, 15–16 Ocak 2007, Ankara.
- Günay, D., & Özer, M. (2016). Türkiye’de meslek yüksekokullarının 2000’li yıllardaki gelişimi ve mevcut zorluklar. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(1), 1–12.
- Hoeckel, K. (2008). Costs and benefits in vocational education and training. 20 Haziran 2020 tarihinde <https://www.oecd.org/education/innovation-education/41538706.pdf> adresinden erişildi.
- İŞKUR (2017). İşgücü piyasası araştırması sonuç raporu. 13 Haziran 2019 tarihinde <https://media.iskur.gov.tr/15153/2017-yili-turkiye-geneli-ipa-raporu.pdf> adresinden erişildi.
- Kalkınma Bakanlığı (2014). Onuncu Kalkınma Planı (2014–2018): Mesleki eğitimin yeniden yapılandırılması çalışma grubu raporu. Ankara: Kalkınma Bakanlığı. 12 Haziran 2019 tarihinde <http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/10_MeslekiEgitiminYenidenYapilandirilmasiCalismaGurubuRaporu.pdf> adresinden erişildi.
- Kaya, A. (2014). Meslek yüksekokulunda öğrenim gören öğrencilerin eğitim öğretim ve geleceğe yönelik düşünceleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 349–356.
- Kaya, A. (2017). Mesleki eğitimin başarısızlık dinamikleri ve meslek yüksekokulu öğretim elemanlarının görüşleri. International Journal of Human Sciences, 14(4), 3591–3605.
- Mesleki Eğitim Kanunu (1986, 19 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 19139). 17 Haziran 2019 tarihinde <https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/ 1.5.3308.pdf> adresinden erişildi.
- OECD (2011). OECD reviews of vocational education and training: Learning for job. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development.
- OECD (2017). Education at a glance 2017: OECD indicators. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development.
- OECD (2018). Education at a glance 2018: OECD indicators. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development.
- Söyler, O., Çakır, M., & Kalpakçıoğlu, H. (2017). Meslek yüksekokullarında görev yapan öğretim elemanlarının karşılaştıkları sorunların tespiti ve çözümlerine yönelik bir araştırma. Uluslararası Meslek Yüksekokulları Sempozyumu (UMYOS-2017), 18–20 Mayıs 2017, Saraybosna, Bosna Hersek.
- Şener, N., Özşahin, A., & İçli, E. (2009). Marmara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin mesleki kaygı düzeyleri ile sürekli kaygı düzeylerinin incelenmesi. 1. Uluslararası 5. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, 27–29 Mayıs 2009, Selçuk Üniversitesi Kadınhanı Faik İçil Meslek Yüksekokulu, Konya.
- TÜİK (2016). İş gücü istatistikleri. Ankara: TÜİK.
- UNESCO (2019). Institute for statistics. 11 Haziran 2019 tarihinde <http://uis.unesco.org> adresinden erişildi.
- Yaprak, Ş., & Bostancı, B. (2009). Küreselleşme sürecinde meslek yüksekokulu öğrencilerinin gelecek beklentilerine ilişkin bir araştırma. 1. Uluslararası 5. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, 27–29 Mayıs 2009, Selçuk Üniversitesi Kadınhanı Faik İçil Meslek Yüksekokulu, Konya
- Yıldırım, H., Sertel E., & Akyol, S. Ö. (2017). Meslek yüksekokullarının güncel sorunlarına ilişkin öğretim elemanlarının görüşleri. 4. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sosyal ve Teknik Bilimler Kongresi, 11–13 Mayıs 2017, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
- YÖK (2007). Türkiye’nin yükseköğretim stratejisi. Ankara: YÖK. 28 Mayıs 2019 tarihinde <http://www.yok.gov.tr/documents/10279/30217/yok_strateji_kitabi/27077070-cb13-4870-aba1-6742db37696b> adresinden erişildi.
- YÖK (2019). Yükseköğretim bilgi yönetim sistemi. 25 Ağustos 2019 tarihinde <https://istatistik.yok.gov.tr> adresinden erişildi.
Sectoral Relations, Appropriateness, Supply-Demand Problem in the Post-Secondary Vocational Schools: Recommendations for Improvement
Öz
This current study aims to identify the problem areas of the post-secondary vocational schools and develop some possible actions that could be taken to improve them. In order to obtain information about the current status of these schools, a questionnaire was prepared and distributed to post-secondary vocational school employees and 167 industrial sector representatives. The answers of these respondents were analyzed by using factor analysis, and some indexes were generated. The results of this study suggest that the main problems of the post-secondary vocational schools are stated as the limited collaboration between the post-secondary vocational schools and the private sector firms, selection of inappropriate locations to open post-secondary vocational schools, limited social facilities, and the lack of job opportunities for some graduates of associate degree programs. Some institutional and educational recommendations are suggested by the participants for solving these problems. For example, to improve the institutional status of the post-secondary vocational schools, the duration of workplace training should be increased, machinery and equipment used in these schools should be enhanced, and employment demand projections should be taken into consideration while determining the student admission quotas. In terms of education and training, they propose that the education period should be extended for the students to gain professional skills and competences, and a preparatory class should be placed to improve the basic professional skills of the general high school graduates who enrolled in these schools.
Anahtar Kelimeler
Post-secondary vocational school qualified manpower university-industry relation
Kaynakça
- Alkan, R. M., Suiçmez, M., Aydınkal, M., & Şahin, M. (2014). Meslek yüksekokullarındaki mevcut durum: Sorunlar ve bazı çözüm önerileri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 4(3), 133–140.
- Bahşi, N. (2011). Meslek yüksekokullarının sorunları ve yöneticilerinin tutum ve davranışları üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 165–178.
- Balcı, E., Argon, T., & Kösterelioğlu, M. A. (2013). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin okul ve iş yaşamına yönelik görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(4), 515–541.
- Binici, H., & Arı, N. (2004). Mesleki ve teknik eğitimde arayışlar. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 383–396.
- Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (32), 470–483.
- CEDEFOP (2017). The changing nature and role of vocational education and training in Europe. Luxembourg: Publications Office of the European Union. 12 Temmuz 2019 tarihinde <https://www.cedefop.europa.eu/en/publications-and-resources/publications/5574> adresinden erişildi.
- CEDEFOP (2018). Insights into skill shortages and skill mismatch. Luxembourg: Publications Office of the European Union. 15 Haziran 2019 tarihinde <https://www.cedefop.europa.eu/files/3075_en.pdf> adresinden erişildi.
- DPT (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı: 1973–1977. Ankara: DPT.
- Ergin, A., & Yağcı, Ö. (2003). 4702 sayılı yasa çerçevesinde gerçekleştirilen MEB-YÖK meslek yüksekokulları projesine yönelik bir değerlendirme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25: 256–264.
- Eşme, İ. (2007). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitimin bugünkü durumu ve sorunları. T.C. Yükseköğretim Kurulu, Uluslararası Mesleki ve Teknik Eğitim Konferansı, 15–16 Ocak 2007, Ankara.
- Günay, D., & Özer, M. (2016). Türkiye’de meslek yüksekokullarının 2000’li yıllardaki gelişimi ve mevcut zorluklar. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6(1), 1–12.
- Hoeckel, K. (2008). Costs and benefits in vocational education and training. 20 Haziran 2020 tarihinde <https://www.oecd.org/education/innovation-education/41538706.pdf> adresinden erişildi.
- İŞKUR (2017). İşgücü piyasası araştırması sonuç raporu. 13 Haziran 2019 tarihinde <https://media.iskur.gov.tr/15153/2017-yili-turkiye-geneli-ipa-raporu.pdf> adresinden erişildi.
- Kalkınma Bakanlığı (2014). Onuncu Kalkınma Planı (2014–2018): Mesleki eğitimin yeniden yapılandırılması çalışma grubu raporu. Ankara: Kalkınma Bakanlığı. 12 Haziran 2019 tarihinde <http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/10/10_MeslekiEgitiminYenidenYapilandirilmasiCalismaGurubuRaporu.pdf> adresinden erişildi.
- Kaya, A. (2014). Meslek yüksekokulunda öğrenim gören öğrencilerin eğitim öğretim ve geleceğe yönelik düşünceleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 349–356.
- Kaya, A. (2017). Mesleki eğitimin başarısızlık dinamikleri ve meslek yüksekokulu öğretim elemanlarının görüşleri. International Journal of Human Sciences, 14(4), 3591–3605.
- Mesleki Eğitim Kanunu (1986, 19 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 19139). 17 Haziran 2019 tarihinde <https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/ 1.5.3308.pdf> adresinden erişildi.
- OECD (2011). OECD reviews of vocational education and training: Learning for job. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development.
- OECD (2017). Education at a glance 2017: OECD indicators. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development.
- OECD (2018). Education at a glance 2018: OECD indicators. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development.
- Söyler, O., Çakır, M., & Kalpakçıoğlu, H. (2017). Meslek yüksekokullarında görev yapan öğretim elemanlarının karşılaştıkları sorunların tespiti ve çözümlerine yönelik bir araştırma. Uluslararası Meslek Yüksekokulları Sempozyumu (UMYOS-2017), 18–20 Mayıs 2017, Saraybosna, Bosna Hersek.
- Şener, N., Özşahin, A., & İçli, E. (2009). Marmara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin mesleki kaygı düzeyleri ile sürekli kaygı düzeylerinin incelenmesi. 1. Uluslararası 5. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, 27–29 Mayıs 2009, Selçuk Üniversitesi Kadınhanı Faik İçil Meslek Yüksekokulu, Konya.
- TÜİK (2016). İş gücü istatistikleri. Ankara: TÜİK.
- UNESCO (2019). Institute for statistics. 11 Haziran 2019 tarihinde <http://uis.unesco.org> adresinden erişildi.
- Yaprak, Ş., & Bostancı, B. (2009). Küreselleşme sürecinde meslek yüksekokulu öğrencilerinin gelecek beklentilerine ilişkin bir araştırma. 1. Uluslararası 5. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, 27–29 Mayıs 2009, Selçuk Üniversitesi Kadınhanı Faik İçil Meslek Yüksekokulu, Konya
- Yıldırım, H., Sertel E., & Akyol, S. Ö. (2017). Meslek yüksekokullarının güncel sorunlarına ilişkin öğretim elemanlarının görüşleri. 4. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sosyal ve Teknik Bilimler Kongresi, 11–13 Mayıs 2017, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
- YÖK (2007). Türkiye’nin yükseköğretim stratejisi. Ankara: YÖK. 28 Mayıs 2019 tarihinde <http://www.yok.gov.tr/documents/10279/30217/yok_strateji_kitabi/27077070-cb13-4870-aba1-6742db37696b> adresinden erişildi.
- YÖK (2019). Yükseköğretim bilgi yönetim sistemi. 25 Ağustos 2019 tarihinde <https://istatistik.yok.gov.tr> adresinden erişildi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Eğitim Üzerine Çalışmalar |
| Bölüm | Ampirik Araştırma |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Kasım 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 10 Sayı: 3 |
Yükseköğretim Dergisi, bünyesinde yayınlanan yazıların fikirlerine resmen katılmaz, basılı ve çevrimiçi sürümlerinde yayınladığı hiçbir ürün veya servis reklamı için güvence vermez. Yayınlanan yazıların bilimsel ve yasal sorumlulukları yazarlarına aittir. Yazılarla birlikte gönderilen resim, şekil, tablo vb. unsurların özgün olması ya da daha önce yayınlanmış iseler derginin hem basılı hem de elektronik sürümünde yayınlanabilmesi için telif hakkı sahibinin yazılı onayının bulunması gerekir. Yazarlar yazılarının bütün yayın haklarını derginin yayıncısı Türkiye Bilimler Akademisi'ne (TÜBA) devrettiklerini kabul ederler. Yayınlanan içeriğin (yazı ve görsel unsurlar) telif hakları dergiye ait olur. Dergide yayınlanması uygun görülen yazılar için telif ya da başka adlar altında hiçbir ücret ödenmez ve baskı masrafı alınmaz; ancak ayrı baskı talepleri ücret karşılığı yerine getirilir.
TÜBA, yazarlardan devraldığı ve derginin çevrimiçi (online) sürümünde yayımladığı içerikle ilgili telif haklarından, bilimsel içeriğe evrensel açık erişimin (open access) desteklenmesi ve geliştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla, bilinen standartlarda kaynak olarak gösterilmesi koşuluyla, ticari kullanım amacı ve içerik değişikliği dışında kalan tüm kullanım (çevrimiçi bağlantı verme, kopyalama, baskı alma, herhangi bir fiziksel ortamda çoğaltma ve dağıtma vb.) haklarını (ilgili içerikte tersi belirtilmediği sürece) Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 4.0 Unported (CC BY-NC-ND4.0) Lisansı aracılığıyla bedelsiz kullanıma sunmaktadır. İçeriğin ticari amaçlı kullanımı için TÜBA'dan yazılı izin alınması gereklidir.