Ofiyolitler İçerisindeki Gabro Dayklarının Balast Malzemesi Olarak Kullanılabilirliği: İnceler (Bozkurt-Denizli) Örneği
Öz
Özet
Balast, demiryollarında ray altında kullanılan, yüzey suyunu ortamdan uzaklaştıran ve yük taşıyan bir malzeme olup, 30 mm ila 60 mm çapında köşeli ve yeterli sertlikteki taşların (bazalt, granit, siyenit, diyorit, diyabaz) kırılması ile elde edilen agrega malzemesidir. Bu makalede ofiyolitik kayaçlar içerisindeki gabro bileşimli daykların balast malzemesi olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Bozkurt (Denizli) ilçesinin G’inde yeralan Üst Kretase yaşlı Yeşilova ofiyoliti içerisindeki gabro daykları holokristalen tanesel, subofitik dokuya sahip olup, mineralojik olarak plajiyoklaz (labrador) + piroksen (ojit) + amfibol(aktinolit-tremolit) + Fe-Ti oksit (ilmenit, manyetit), klorit, sfen, prehnit, manyezit ± kalıntı olivin ve ± serpantin minerallerinden oluşmaktadır. Gabro daykları toleyitik karakterli olup, hesaplanan ayrışma indeks değerlerine göre çok hafif derecede ayrışmış kaya özelliği gösterdikleri belirlenmiştir. Gabro örnekleri üzerinde yapılan fiziko-mekanik test sonuçlarına göre kayaçların birim hacim ağırlıklarının 2.63 – 2.81 gr/cm3, ağırlıkça su emme değerlerinin % 0.05 – 0.52, tek eksenli sıkışma dayanımlarının ise kuru koşulda 84.66 MPa – 134.66 MPa değerleri arasında, suya doygun koşulda ise 67.69 MPa – 144.32 MPa değerleri arasında değişmektedir. Mineralojik, petrografik, jeokimyasal ve fiziko-mekanik inceleme sonuçlarına göre; gabro örneklerinin balast malzemesi olarak kullanılabilirlik nitelikte olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Ophiolite Gabbro Ballast Materials Weathering Index Physico-Mechanical Properties
Kaynakça
- Bilgin, Z.R., Karaman, T., Öztürk, T., Şen, M.A., Demirci, A.R., Yeşilova-Acıgöl civarının jeolojisi; MTA Raporu; No:9071; Ankara, 1990.
- Şenel, M., 1/100.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritası Denizli K9 paftası; MTA Yayınları; No:16; Ankara, 1997.
- Şenel, M., Akdeniz, N., Öztürk, E.M., Özdemir, T., Kadınkız, G., Yüksel, M., Öcal, H., Serdaroğlu, M. ve Örçen, S., Fethiye (Muğla) Kalkan (Antalya) ve kuzeyinin jeolojisi; MTA Raporu; No: 9761; Ankara (yayımlanmamış), 1994.
- Özpınar, Y., İğdir Köyü (Yeşilova-Burdur) Çevresindeki Ofiyolitler ve Bunlarla İlişkili Metamorfik Kayaçların Petrografik İncelemesi. Ç.Ü. Jeoloji Eğitiminde 20. Yıl Sempozyumu Bildiri Özetleri, 41-43s., 1997.
- Çelik, Ö.F. and Delaloye, M., Origin of metamorphic soles and their post kinematic mafic dyke swarms in the Antalya and Lycian ophiolites, SW Turkey; Geological Journal; Volume: 38, Pages: 235-256, 2003.
- Sarp, H., Etude Geologique et Petroraphique du cortage ophiolitique de la region situee au Nord- Qest de Yeşilova (Burdur-Turquie); These No. 1731; Univ. Geneve. 377 p., 1976.
- Karaman, T., Yeşilova - Tefenni (BURDUR) Batısında Kalan Alanın Jeolojisi ve Petrografisi; S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü; Yüksek Lisans Tezi; 84 s; Konya, 1987.
- Koralay, T., Niyazlar Köyü (Yeşilova-Burdur) ile Tefenni Yaylası (Tefenni-Burdur) Ofiyolitlerinin Jeolojik, İncelemesi; Bilimleri Enstitüsü; Yüksek Lisans Tezi; 145s; Denizli, 2000. ve Üniversitesi; Pamukkale Fen
- Çelik, Ö.F. and Chiaradia, M., Geochemical and petrological aspects of dike intrusions in the Lycian ophiolites (SW Turkey): a case study for the dike emplacement along the Tauride Belt Ophiolites; International Journal of Earth Sciences, Volume: 97, Pages: 1151-1164, 2008.
- Poısson, A., Recherches Geologique dans les Taurides. Occidentales (Turquie); These; Univ. Paris-Sud, Orsay; 795 p; 1977.
- Göktaş, F., Çakmakoğlu, A., Tarı, E., Sütçü, Y.F. ve Sarıkaya, H., Çivril- Çardak arasının jeolojisi; MTA Raporu; No: 8701 (yayınlanmamış); Ankara, 1989. [12]. Pekuz,
- Ü., Acıgöl (Denizli) Playa Göl Göl Havzasındaki
- Sedimantolojisi ve Mineralojisi; CBÜ Soma
- Meslek Yüksekokulu Teknik Bilimler Dergisi;
- Cilt: 2; Sayı: 14; 56-75s., 2010. Tortullarının
- Kazancı, N., Boyraz, S., Özkul, M., Alçiçek, M.C. and Kadıoğlu, Y.K., Late Holocene terrestrial tephra record at western Anatolia, Turkey: possible evidence of an explosive eruption outside Santorini in the eastern Mediterranean; Global and Planetary Change; Volume: 80; Pages: 36-50; 2012.
- Toker, E., Akkiraz, M.S., Yağmurlu, F., Akgün, F. and Örçen, S., Sedimentary Properties of the Middle−Upper Eocene Formations in Çardak, Burdur and İncesu, SW Turkey; Turkish J Earth Sci.; Volume: 21; Pages: 335-373; 2012.
- Helvacı, C., Alçiçek, M.C., Gündoğan, İ. and Gemici, Ü., Tectonosedimentary development and palaeoenvironmental changes in the Acıgöl shallow-perennial playa-lake basin, SW Anatolia, Turkey; Turkish J Earth Sci.; Volume: 22; Pages: 173-190; 2013.
- Irvine, T.N. and Baragar, W.R.A., A guide to the chemical classification of the common volcanic rocks; Can. J. Earth Sci.; Volume:8; Pages:523- 548; 1971.
- Cox, K.G., Bell, J.D. and Pankhurst, R.J., The Interpretation of Igneous Rocks; George, Allen and Unwin; 450p; London, 1979.
- Rollinson, H.R., Using geochemical data: Evaluation, presentation, interpretation; John Wiley & Sons Inc.; 352p; New York, 1993.
- Hallberg, J.A. Geology and mineral deposits of the Leonora-Laverton area, northeastern Yilgam block, Western Australia; Hesperian Press; 140 p; Perth, Western Australia, 1985.
- Le Maitre, R.W., Bateman, P., Dudex, A., Keller, J., Lameyre Le Bas, M.J., Sabine, P.A., Schmid, R., Sorensen, H., Streckeisen, A., Wooley, A.R. and Zanettin, B., A classification of igneous rocks and glossary of terms: Recommendations of the IUGS subcommission on the systematics of igneous rocks; Blackwell Scientific Publications Ltd.; 193p; Oxford, 1989.
- Ruxton, B.P., Measures of the degree of chemical weathering of rocks; Journal of Geology; Volume: 76; Pages: 518-527, 1968.
- Parker, A., An index of weathering for silicate rocks; Geological Magazine; Volume: 107, Pages: 501-504, 1970.
- Nesbitt, H.W. and Young, G.M., Early Proterozoic climates and plate motions inferred from major element chemistry of lutites; Nature; Volume: 299; Pages: 715-717, 1982.
- Harnois, L., The CIW index: a new Chemical Index of Weathering; Sedimentary Geology; Volume: 55; Pages: 319-322, 1988.
- Fedo, C.M., Nesbitt, H.W. and Young, G.M., Unraveling metasomatism paleosols, with implications for paleoweathering conditions and provenance; Geology; Volume: 23, Pages: 921-924, 1995. of potassium rocks and
- Blatt, H. and Tracy, R.J., Petrology: Igneous, Sedimentary and Metamorphic; 2nd edition. W.H. Freeman; 529p; New York, 1996.
- Price, J. R., and Velbel, M. A., Chemical weathering indices applied to weathering profiles developed on heterogeneous felsic metamorphic parent rocks; Chemical Geology; Volume: 202; Pages: 397–416, 2003.
- Shao, J., Yang, S. and Li, C., Chemical indices (CIA and WIP) as proxies for integrated chemical weathering in China: Inferences fromanalysis of fluvial Volume: 265-266; Pages 110-120, 2012. Geology;
- Kontou, S., Evaluating provenance techniques in the quantification of modern sands from known tectonic settings as analog for the correlation of hydrocarbon bearing rocks in ancient geological settings; University of Stavanger; Master’s Thesis; 56p; Norway, 2012. Compositional
- Fiantis, D., Nelson, M., Shamshuddin, J., Goh, T.B. and Van Ranst, E., Determination of the Geochemical Weathering Indices and Trace Elements Content of New Volcanic Ash Deposits from Mt. Talang (West Sumatra) Indonesia; Eurasian Soil Science; Volume: 43(13); Pages: 1477-1485, 2010.
- ISRM, 2007, The complete ISRM suggested methods for rock characterization, testing and monitoring: 1974–2006. In: Ulusay R, Hudson JA (eds) Suggested methods prepared by the commission Compilation arranged by the ISRM Turkish National Group, Kozan ofset, Ankara ISRM,
- ASTM C 127-88, Test Method For Specific Gravity and Absorption of Coarse Aggregate; Annual Books of ASTM Standards Designation; C 127-88, 04.01, 64-68, 1998.
- TS 699., Doğal yapı taşları - İnceleme ve laboratuvar deney yöntemleri; Türk Standartları Enstitüsü; Ankara. Mart 2009.
- TS EN 1926., Doğaltaşlar-Deney metotları- Basınç dayanımı tayini; Türk Standartları Enstitüsü; 12 s., Ankara, 2007. [35]. Deere, D.U., Miller, R.P., Engineering classification and index properties for intact rock. Air Force Weapons Laboratory Technical Report; Volume I-II, Leonard Hill, 270 p., 1966.
- TS EN 1097-2; Agregaların mekanik ve fiziksel özellikleri için deneyler, Bölüm 2: Parçalanma direncinin tayini için metotlar; Türk Standartları Enstitüsü; Ankara, 2010.
- TS EN 1367-1; Agregaların ısıl ve bozunma özelliklerinin tayini için deneyler - Bölüm 1: Donma ve çözünmeye karşı direncin tayini; Türk Standartları Enstitüsü; 11 s., Ankara, 2009
Ofiyolitler İçerisindeki Gabro Dayklarının Balast Malzemesi Olarak Kullanılabilirliği: İnceler (Bozkurt-Denizli) Örneği
Öz
Balast, demiryollarında ray altında kullanılan, yüzey suyunu ortamdan uzaklaştıran ve yük taşıyan bir malzeme olup, 30 mm ila 60 mm çapında köşeli ve yeterli sertlikteki taşların (bazalt, granit, siyenit, diyorit, diyabaz) kırılması ile elde edilen agrega malzemesidir. Bu makalede ofiyolitik kayaçlar içerisindeki gabro bileşimli daykların balast malzemesi olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Bozkurt (Denizli) ilçesinin G’inde yeralan Üst Kretase yaşlı Yeşilova ofiyoliti içerisindeki gabro daykları holokristalen tanesel, subofitik dokuya sahip olup, mineralojik olarak plajiyoklaz (labrador) + piroksen (ojit) + amfibol(aktinolit-tremolit) + Fe-Ti oksit (ilmenit, manyetit), klorit, sfen, prehnit, manyezit ± kalıntı olivin ve ± serpantin minerallerinden oluşmaktadır. Gabro daykları toleyitik karakterli olup, hesaplanan ayrışma indeks değerlerine göre çok hafif derecede ayrışmış kaya özelliği gösterdikleri belirlenmiştir. Gabro örnekleri üzerinde yapılan fiziko-mekanik test sonuçlarına göre kayaçların birim hacim ağırlıklarının 2.63 – 2.81 gr/cm3, ağırlıkça su emme değerlerinin % 0.05 – 0.52, tek eksenli sıkışma dayanımlarının ise kuru koşulda 84.66 MPa – 134.66 MPa değerleri arasında, suya doygun koşulda ise 67.69 MPa – 144.32 MPa değerleri arasında değişmektedir. Mineralojik, petrografik, jeokimyasal ve fiziko-mekanik inceleme sonuçlarına göre; gabro örneklerinin balast malzemesi olarak kullanılabilirlik nitelikte olduğu belirlenmiştir
Anahtar Kelimeler
Ofiyolit Gabro Balast Malzemesi Ayrışma İndeksleri Fiziko-Meokanik Özellikler
Kaynakça
- Bilgin, Z.R., Karaman, T., Öztürk, T., Şen, M.A., Demirci, A.R., Yeşilova-Acıgöl civarının jeolojisi; MTA Raporu; No:9071; Ankara, 1990.
- Şenel, M., 1/100.000 ölçekli Türkiye jeoloji haritası Denizli K9 paftası; MTA Yayınları; No:16; Ankara, 1997.
- Şenel, M., Akdeniz, N., Öztürk, E.M., Özdemir, T., Kadınkız, G., Yüksel, M., Öcal, H., Serdaroğlu, M. ve Örçen, S., Fethiye (Muğla) Kalkan (Antalya) ve kuzeyinin jeolojisi; MTA Raporu; No: 9761; Ankara (yayımlanmamış), 1994.
- Özpınar, Y., İğdir Köyü (Yeşilova-Burdur) Çevresindeki Ofiyolitler ve Bunlarla İlişkili Metamorfik Kayaçların Petrografik İncelemesi. Ç.Ü. Jeoloji Eğitiminde 20. Yıl Sempozyumu Bildiri Özetleri, 41-43s., 1997.
- Çelik, Ö.F. and Delaloye, M., Origin of metamorphic soles and their post kinematic mafic dyke swarms in the Antalya and Lycian ophiolites, SW Turkey; Geological Journal; Volume: 38, Pages: 235-256, 2003.
- Sarp, H., Etude Geologique et Petroraphique du cortage ophiolitique de la region situee au Nord- Qest de Yeşilova (Burdur-Turquie); These No. 1731; Univ. Geneve. 377 p., 1976.
- Karaman, T., Yeşilova - Tefenni (BURDUR) Batısında Kalan Alanın Jeolojisi ve Petrografisi; S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü; Yüksek Lisans Tezi; 84 s; Konya, 1987.
- Koralay, T., Niyazlar Köyü (Yeşilova-Burdur) ile Tefenni Yaylası (Tefenni-Burdur) Ofiyolitlerinin Jeolojik, İncelemesi; Bilimleri Enstitüsü; Yüksek Lisans Tezi; 145s; Denizli, 2000. ve Üniversitesi; Pamukkale Fen
- Çelik, Ö.F. and Chiaradia, M., Geochemical and petrological aspects of dike intrusions in the Lycian ophiolites (SW Turkey): a case study for the dike emplacement along the Tauride Belt Ophiolites; International Journal of Earth Sciences, Volume: 97, Pages: 1151-1164, 2008.
- Poısson, A., Recherches Geologique dans les Taurides. Occidentales (Turquie); These; Univ. Paris-Sud, Orsay; 795 p; 1977.
- Göktaş, F., Çakmakoğlu, A., Tarı, E., Sütçü, Y.F. ve Sarıkaya, H., Çivril- Çardak arasının jeolojisi; MTA Raporu; No: 8701 (yayınlanmamış); Ankara, 1989. [12]. Pekuz,
- Ü., Acıgöl (Denizli) Playa Göl Göl Havzasındaki
- Sedimantolojisi ve Mineralojisi; CBÜ Soma
- Meslek Yüksekokulu Teknik Bilimler Dergisi;
- Cilt: 2; Sayı: 14; 56-75s., 2010. Tortullarının
- Kazancı, N., Boyraz, S., Özkul, M., Alçiçek, M.C. and Kadıoğlu, Y.K., Late Holocene terrestrial tephra record at western Anatolia, Turkey: possible evidence of an explosive eruption outside Santorini in the eastern Mediterranean; Global and Planetary Change; Volume: 80; Pages: 36-50; 2012.
- Toker, E., Akkiraz, M.S., Yağmurlu, F., Akgün, F. and Örçen, S., Sedimentary Properties of the Middle−Upper Eocene Formations in Çardak, Burdur and İncesu, SW Turkey; Turkish J Earth Sci.; Volume: 21; Pages: 335-373; 2012.
- Helvacı, C., Alçiçek, M.C., Gündoğan, İ. and Gemici, Ü., Tectonosedimentary development and palaeoenvironmental changes in the Acıgöl shallow-perennial playa-lake basin, SW Anatolia, Turkey; Turkish J Earth Sci.; Volume: 22; Pages: 173-190; 2013.
- Irvine, T.N. and Baragar, W.R.A., A guide to the chemical classification of the common volcanic rocks; Can. J. Earth Sci.; Volume:8; Pages:523- 548; 1971.
- Cox, K.G., Bell, J.D. and Pankhurst, R.J., The Interpretation of Igneous Rocks; George, Allen and Unwin; 450p; London, 1979.
- Rollinson, H.R., Using geochemical data: Evaluation, presentation, interpretation; John Wiley & Sons Inc.; 352p; New York, 1993.
- Hallberg, J.A. Geology and mineral deposits of the Leonora-Laverton area, northeastern Yilgam block, Western Australia; Hesperian Press; 140 p; Perth, Western Australia, 1985.
- Le Maitre, R.W., Bateman, P., Dudex, A., Keller, J., Lameyre Le Bas, M.J., Sabine, P.A., Schmid, R., Sorensen, H., Streckeisen, A., Wooley, A.R. and Zanettin, B., A classification of igneous rocks and glossary of terms: Recommendations of the IUGS subcommission on the systematics of igneous rocks; Blackwell Scientific Publications Ltd.; 193p; Oxford, 1989.
- Ruxton, B.P., Measures of the degree of chemical weathering of rocks; Journal of Geology; Volume: 76; Pages: 518-527, 1968.
- Parker, A., An index of weathering for silicate rocks; Geological Magazine; Volume: 107, Pages: 501-504, 1970.
- Nesbitt, H.W. and Young, G.M., Early Proterozoic climates and plate motions inferred from major element chemistry of lutites; Nature; Volume: 299; Pages: 715-717, 1982.
- Harnois, L., The CIW index: a new Chemical Index of Weathering; Sedimentary Geology; Volume: 55; Pages: 319-322, 1988.
- Fedo, C.M., Nesbitt, H.W. and Young, G.M., Unraveling metasomatism paleosols, with implications for paleoweathering conditions and provenance; Geology; Volume: 23, Pages: 921-924, 1995. of potassium rocks and
- Blatt, H. and Tracy, R.J., Petrology: Igneous, Sedimentary and Metamorphic; 2nd edition. W.H. Freeman; 529p; New York, 1996.
- Price, J. R., and Velbel, M. A., Chemical weathering indices applied to weathering profiles developed on heterogeneous felsic metamorphic parent rocks; Chemical Geology; Volume: 202; Pages: 397–416, 2003.
- Shao, J., Yang, S. and Li, C., Chemical indices (CIA and WIP) as proxies for integrated chemical weathering in China: Inferences fromanalysis of fluvial Volume: 265-266; Pages 110-120, 2012. Geology;
- Kontou, S., Evaluating provenance techniques in the quantification of modern sands from known tectonic settings as analog for the correlation of hydrocarbon bearing rocks in ancient geological settings; University of Stavanger; Master’s Thesis; 56p; Norway, 2012. Compositional
- Fiantis, D., Nelson, M., Shamshuddin, J., Goh, T.B. and Van Ranst, E., Determination of the Geochemical Weathering Indices and Trace Elements Content of New Volcanic Ash Deposits from Mt. Talang (West Sumatra) Indonesia; Eurasian Soil Science; Volume: 43(13); Pages: 1477-1485, 2010.
- ISRM, 2007, The complete ISRM suggested methods for rock characterization, testing and monitoring: 1974–2006. In: Ulusay R, Hudson JA (eds) Suggested methods prepared by the commission Compilation arranged by the ISRM Turkish National Group, Kozan ofset, Ankara ISRM,
- ASTM C 127-88, Test Method For Specific Gravity and Absorption of Coarse Aggregate; Annual Books of ASTM Standards Designation; C 127-88, 04.01, 64-68, 1998.
- TS 699., Doğal yapı taşları - İnceleme ve laboratuvar deney yöntemleri; Türk Standartları Enstitüsü; Ankara. Mart 2009.
- TS EN 1926., Doğaltaşlar-Deney metotları- Basınç dayanımı tayini; Türk Standartları Enstitüsü; 12 s., Ankara, 2007. [35]. Deere, D.U., Miller, R.P., Engineering classification and index properties for intact rock. Air Force Weapons Laboratory Technical Report; Volume I-II, Leonard Hill, 270 p., 1966.
- TS EN 1097-2; Agregaların mekanik ve fiziksel özellikleri için deneyler, Bölüm 2: Parçalanma direncinin tayini için metotlar; Türk Standartları Enstitüsü; Ankara, 2010.
- TS EN 1367-1; Agregaların ısıl ve bozunma özelliklerinin tayini için deneyler - Bölüm 1: Donma ve çözünmeye karşı direncin tayini; Türk Standartları Enstitüsü; 11 s., Ankara, 2009
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 2 Mart 2015 |
| Gönderilme Tarihi | 11 Aralık 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014Cilt: 17 Sayı: 2 |