Bituminous shales are generally observed in the upper lithologies of coal series in many coal fields in Turkey. Among these lithologies, bituminous mudstones are generally bituminous shale or bituminous marl and almost all of them were deposited under fresh lake water conditions and their organic matter types are Type-I kerogen. The organic matter types are predominantly Type-I kerogen. However, the bituminous rocks in the Ilgın basin exhibit characteristics of bituminous claystone, with the organic matter type identified as Type-II kerogen. This is attributed to the presence of silica-shelled diatom algae that thrived in salty lake water conditions. This study aims to investigate the relationship between the lake's salinity conditions and the diatom algae responsible for the organic matter, providing insights into the deposition conditions of these organic-rich rocks (average TOC:33.36%). In paleo-salinity studies conducted in the Ilgın (Konya) bituminous claystone deposition basin, key ratios such as Sr/Ba(average:2.870, range:1.32-5.24), Rb/K (average:0.0062,range:0.0036-0.0089), and %TOC/%S (average:1.0033,range:0.38-3.36) were examined. The results indicated consistent paleo-salinity reconstructions, affirming the presence of saltwater conditions in the lake. To identify the source of silicon in detrital sedimentary rocks, the study explored whether it originated from detrital quartz or from biogenic shells. It was determined that the silicon in the bituminous claystone samples in the Ilgın lake basin originated from siliceous diatoms that lived in salty shallow lake water conditions
Bituminous claystone paleo-salinity organic matter biological productivity diatom
Bitümlü şeyller ülkemizdeki pek çok kömür sahasında genel olarak kömürlü serilerin üst litolojilerinde gözlenmektedir. Bu litolojilerden bitümlü çamurtaşları genel olarak bitümlü şeyl ya da bitümlü marn şeklindedir ve bunların neredeyse tamamı tatlı göl suyu koşullarında çökelmiş olup organik madde türleri ise Tip-I kerojendir. Halbuki, inceleme konusu olan Ilgın Havzası'ndaki bitümlü kayaçlar bitümlü kiltaşı özelliğinde olup organik madde türü ise tuzlu göl suyu koşullarında yaşamış olan silis kavkılı diyatome türü alglere bağlı olarak, Tip-II kerojendir. Bu çalışmada, organik maddece çok zengin (%TOC-ort:33.36) olan bu kayaçların çökelim koşullarının daha iyi anlaşılabilmesi için gölün tuzluluk koşulları ile organik maddeyi oluşturan diyatome türü algler arasındaki ilişki araştırılmıştır. Ilgın (Konya) bitümlü kiltaşının çökeldiği havzada yapılan paleo-tuzluluk incelemelerinde; Sr/Ba (1.32-5.24) ort: 2.870, Rb/K (0.0036-0.0089) ort:0.0062 ve %TOC/%S (0.38-3.36) ort:1.0033 olup, yapılan paleo-tuzluluk yeniden yapılandırmalarının birbirleriyle uyumlu oldukları ve gölün tuzlu su koşullarında olduğu belirlenmiştir. Detritik sedimanter kayaçlardaki silisyumun kaynağı ya detritik kaynaklı kuvars ya da biyojenik kavkı kaynaklı silisyumdur. Ilgın göl havzasında bitümlü kiltaşı örneklerindeki silisyumun tuzlu sığ göl suyu koşullarında yaşamış silis kavkılı diyatomelerden kaynaklandığı belirlenmiştir.
Bitümlü kiltaşı paleo-tuzluluk organik madde biyolojik üretkenlik diyatome
Yazarlar, bu makaleyi eğitim-öğretimindeki 90. yıl münasebetiyle (1934-2024) Ankara Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’ne (Ankara Jeoloji) ithaf ederler. Bitümlü kiltaşı örneklerinde Majör ve Minör element analizleri Ankara Üniversitesi YEBİM laboratuvarında ICP-OES (Inductively Coupled Plasma - Optical Emission Spectrometry) model cihaz kullanılarak yapılmış olup, kendilerine teşekkür ederiz.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Maden Yatakları ve Jeokimya |
Bölüm | Jeoloji Mühendisliği |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 3 Eylül 2024 |
Gönderilme Tarihi | 2 Şubat 2024 |
Kabul Tarihi | 31 Mayıs 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |