Guleman ofiyoliti Kızıldağ (Hatay)’ dan Ağrı’ya kadar uzanan Güney kuşak
üzerinde yer alır. Bu birimin oluşum ortamını açıklamak bölgenin jeotektonik
evrimini açıklamada son derece önemlidir. Doğu Toroslar’da Geç Kretase yaşlı
Guleman ofiyoliti Doğu Anadolu’da Elazığ’da yer almaktadır ve bölgede gözlenen
Kömürhan, İspendere ofiyolitleri ile kökensel ilişkiye sahiptir. Önemli krom
rezervlerine sahip olması nedeni ile Guleman ofiyoliti üzerine birçok çalışma
yapılmıştır. Guleman ofiyoliti tam bir okyanusal litosfer kesiti sunmakta olup
tabandan tava doğru; dünit ve kromitit içeren harzburjitlerden oluşan
tektonitler ile dünit, verlit, klinopiroksenit, gabrolardan oluşan kümülatlar
ve tüm bu birimleri kesen tekil diyabaz daykları, levha dayk karmaşığı ve bazik
volkanik kayaçlardan oluşur. Volkanik kayaçlar, levha daykları ve gabroyik
kayaçların SiO2 ve Zr/TiO2 oranlarına bağlı yapılan
jeokimyasal sınıflamalarında; volkanik kayaçların sub-alkali bazalt, levha
dayklarının diyabaz ve derinlik kayalarının gabrolar ile temsil edildiği ortaya
konulmuştur. Diyabazların Nb/Y oranı 0,01 ile 0,02 arasında, bazaltların ise
0,01 ile 0,03 arasında değişmektedir ve her iki kaya grubundan alınan
örneklerin tamamı toleyitik karakter sunmaktadırlar ve aynı kayaçların Nb/Th’a
karşı Y içeriğine göre değişim diyagramına göre örneklerin yay ortamına
düştükleri gözlenmiştir. Tüm bu kayaçlar
Ti-Zr ve V- Ti/1000 oranlarına göre ada
yayı toleyitleri alanlarına düşmektedirler. Bazalt ve diyabaz örnekleri değişik
oranlarda tüketilme sunmakla birlikte, yataya yakın bir desen sunmaktadırlar [(La/Yb)N
=0,41-1,01] ve örneklerin kondrite göre normalize edilmiş diyagramında hafif
nadir toprak elementlerce oldukça az tüketilme sunmakta oldukları
görülmektedir. Bu örneklerden büyük bölümü yüksek iyon yarıçaplı (LILE)
elementlere göre (Rb, Cs, K, Ba, Sr) bakımından zenginleşme ve kalıcılığı
yüksek elementlere göre (HFS) yataya yakın bir dalığım sunmaktadırlar ve
N-MORB’a benzemektedirler. Gabroyik ve diyabazik kayalarda belirgin bir negatif
Nb anomalisi ile tüketilme göstermektedirler. Elde edilen jeokimyasal veriler
Guleman ofiyolitinin Güney Neotetis’te Geç Kretase’de okyanus içi dalma-batma
zonu (SSZ) üzerinde oluştuğunu ve ada yayı toleyitlerinden tüerdiğinin
göstermektedir.
The Guleman Ophiolite is
located in the southern ophiolite belt which extends from Kızıldağ (Hatay) to
Ağrı. As it bears many large bodies of chromite ore, The Guleman Ophiolite has
been studied in detail. Late Cretaceous Guleman ophiolite, one of the
Neotethyan oceanic crustal remnants from the Eastern Tauride mountains, is
located to the Elazığ in the southeast Anatolia. The Guleman ophiolite in the
region presents an intact oceanic lithospheric section and from bottom to top
comprises is made up of tectonites which comprises dunite and chromite bearing
harzburgites and cumulates which contain dunites, wherlite, clinopyroxenite,
gabbros, diabase dykes, sheeted dyke complex and basic volcanites are other
constituents of the ophiolite. The
geochemistry of the volcanic, sheeted dyke and gabbroic rocks of the Guleman
ophiolite shows that the volcanic unit comprises basalt, basaltic-andesite and
andesite whereas the sheeted dykes are represented by diabase and microdiorite
based on Zr/Ti vs Nb/Y ratios. Diabases have Nb / Y ratios between 0.01 and
0.02, basalts range from 0.01 to 0.03 and all of these samples taken from both
groups show tholeitic in charactes and the same rocks are plotted Nb/Th versus
Y diagram that illustrate arc-like tectonomagmatic environment. All these rocks
fall into the area of island arc tholeiites according to the Ti versus Zr and V
versus Ti/1000 ratios. The volcanic and sheeted dykes data show a pattern close
to the horizon, while offering consumption at varying rates [(La/Yb)N
=0,41-1,01] and the light rare earth elements (LREE) illustrate very little
depleted in chondrite normalized diagram. The N-MORB normalized spider diagrams
for these rocks show some selected large ion lithophile element (LILE)
enrichements (Rb, Cs, K, Ba, Sr) and high field strength element content
illustrate flat pattern and also compared to N-MORB. Gabbroic and diabase rocks
show significant negative Nb anomaly. The obtained geochemical data indicate
that the Guleman ophiolite formed in a intra-oceanic- subduction zone (SSZ) in
the Late Cretaceous in the Southern Neotethys and was derived from the island
arc tholeiites (IAT).
Konular | Mühendislik |
---|---|
Bölüm | Araştırma Makalesi |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 25 Ağustos 2017 |
Gönderilme Tarihi | 18 Mart 2017 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017Cilt: 20 Sayı: 2 |