Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

FAY HATTI ÜZERİNDE DOĞRUDAN GAMA DOZ HIZI ÖLÇÜMÜ, YILLIK EFEKTİF DOZ EŞDEĞERİ VE YAŞAM BOYU KANSER RİSKİNİN HESAPLANMASI

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 4, 834 - 842, 03.12.2023

Serdar Gümbür , Erdal Küçükönder

https://doi.org/10.17780/ksujes.1291478

Öz

Bu çalışmada amaç, Kahramanmaraş il sınırları içerisinden geçen Doğu Anadolu Fayının segmenti olan Gölbaşı-Türkoğlu üzerinde gama radyasyon doz hızını belirlemektir. İlaveten, söz konusu fay segmenti civarında yaşayan yekişkin insanlar için yıllık efektif doz eşdeğeri (YEDE) ve yaşam boyu kanser riski (YBKR) değerlerini hesaplamaktır. Bu amaçlar doğrultusunda, fay segmenti üzerinde ölçüm alınacak lokasyonlar belirlenmiştir. Bu lokasyonların dış mekanlarında taşınabilir cihaz olan ASP2e kullanılarak direkt gama doz hızı ölçümleri yapılmıştır. Ölçülen gama doz hızı değerlerinin ortalaması 93,64 nGy/h olarak hesaplanmıştır. Ayrıca, istasyon bölgelerinde yaşayan yetişkin insanlar için ortalamaYEDE ve YBKR, sırasıyla 0,11 mSv/y ve 0,40×10-3 olarak hesaplanmıştır. Mevcut çalışma kapsamında hesaplanan ortalama gama doz hızı, YEDE ve YBKR uluslararası kuruluşlar tarafından önerilen sınır değerlerin üzerindedir.

Anahtar Kelimeler

kahramanmaraş gama doz hızı yıllık efektif doz eşdeğeri yaşam boyu kanser riski

Kaynakça

  • Baykara, O., & Doğru, M. (2009). Determination of terrestrial gamma, 238U, 232Th and 40K in soil along fracture zones. Radiation Measurements, 44(1), 116-121.
  • Bozkurt, A., Yorulmaz, N., Kam, E., Karahan, G., & Osmanlioglu, A. E. (2007). Assessment of environmental radioactivity for Sanliurfa region of southeastern Turkey. Radiation Measurements, 42(8), 1387-1391.
  • ÇED, (2006). Kahramanmaraş ili Çevre Durum Raporu, Kahramanmaraş Valiliği il ve Çevre Orman Müdürlüğü, Kahramanmaraş.
  • Degerlier, M., Karahan, G., & Ozger, G. (2008). Radioactivity concentrations and dose assessment for soil samples around Adana, Turkey. Journal of environmental radioactivity, 99(7), 1018-1025.
  • Doğru, M., Canbazoğlu, C., Çelebi, N., & Kopuz, G. (2005). Measurement of radon concentration in different construced houses and terrestrial gamma radiation in elazig, Turkey. In Recent Advances in Multidisciplinary Applied Physics (pp. 859-863). Elsevier Science Ltd.
  • Eberline (1995). ASP-2/2e Portable Radiation Monitor Technical Manual. https://www.nukeworker.com/study/instruments/manuals/Thermo_ASP-2E.pdf -(Erişim tarihi 26 Nisan 2023).
  • Emre, Ö., Duman, T.Y., Olgun, Ş., Elmacı, H., Özalp, S. (2012). 1:250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Gaziantep (NJ 37-9) Paftası. Seri No: 38, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara-Türkiye.
  • Gabdo, H. T., Ramli, A. T., Sanusi, M. S., Saleh, M. A., & Garba, N. N. (2014). Terrestrial gamma dose rate in Pahang state Malaysia. Journal of radioanalytical and nuclear chemistry, 299, 1793-1798.
  • Gümbür, S. (2022). Gölbaşı-Türkoğlu Fay Segmenti Üzerinde Radon Gazı Değişimlerinin Deprem İle İlişkisi. Efe Akademi Yayınları.
  • ICRP (2007). International Commission on Radiological Protection. The 2007 Recommendations of the International Commission on Radiological Protection, ICRP Publication 103, Elsevier, ISBN 978-0-7020-3048-2.
  • Jeelani, G., Hassan, W., Saleem, M., Sahu, S. K., Pandit, G. G., & Lone, S. A. (2021). Gamma dose monitoring to assess the excess lifetime cancer risk in western Himalaya. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 328, 245-258.
  • Jindal, M. K., Sar, S. K., Singh, S., & Arora, A. (2018). Risk assessment from gamma dose rate in Balod District of Chhattisgarh, India. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 317, 387-395.
  • Kam, E., & Bozkurt, A. (2007). Environmental radioactivity measurements in Kastamonu region of northern Turkey. Applied Radiation and Isotopes, 65(4), 440-444.
  • Karataşlı, M. (2019). Determination of outdoor absorbed gamma dose rates of Kahramanmaraş province, Turkey. Cumhuriyet Science Journal, 40(1), 102-107.
  • Karunakara, N., Yashodhara, I., Kumara, K. S., Tripathi, R. M., Menon, S. N., Kadam, S., & Chougaonkar, M. P. (2014). Assessment of ambient gamma dose rate around a prospective uranium mining area of South India–a comparative study of dose by direct methods and soil radioactivity measurements. Results in Physics, 4, 20-27.
  • Kobya, Y., Taşkın, H., Yeşilkanat, C. M., & Çevik, U. (2015). Evaluation of outdoor gamma dose rate and cancer risk in Artvin province, Turkey. Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal, 21(8), 2077-2085.
  • Küçükönder, E. (2009). Kahramanmaraş yöresinde doğal radyoaktivitenin tayini. Doktora Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fizik Anabilim Dalı, Kahramanmaraş 69s.
  • MTA (2002). Maden Araştırma ve Arama Genel Müdürlüğü. 1/500.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası, Hatay Haritası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Daire Başkanlığı, Editör: Mustafa ŞENEL (2002) https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/ hizmetler/doc/HATAY.pdf - (Erişim tarihi 07/08/2023).
  • Rafique, M. (2013). Ambient indoor/outdoor gamma radiation dose rates in the city and at high altitudes of Muzaffarabad (Azad Kashmir). Environmental earth sciences, 70(4), 1783-1790.
  • Şahin, S., Niksarlioğlu, S., & Yilmaz, M. (2010). Fırat Üniversitesi (Elazığ) Kampusunda Çevresel Gama Radyasyonunun Ölçülmesi. Firat University Journal of Science, 22(2).
  • Taskin, H., Karavus M., Ay P.,Topuzoglu A., Hidiroglu S., & Karahan G. (2009). Radionuclide concentrations in soil and lifetime cancer risk due to gamma radioactivity in Kirklareli, Turkey. Journal of environmental radioactivity 100(1):49-53.
  • TÜİK (2022). Türkiye İstatistik Kurumu. İl ve ilçelere göre il/ilçe merkezi, belde/köy nüfusu ve yıllık nüfus artış hızı, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2022-49685 (Erişim Tarihi: 0708/2023)
  • UNSCEAR (1982) Ionizing radiation: sources and biological effects. United Nations Scientific Committee on the effects of atomic radiation. United Nations Publication, New York
  • UNSCEAR (1993). Report, United Nations Scientific Committee on The Effects of Atomic Radiation Sources, Effects and Risks of Ionizing Radiations. New York.
  • UNSCEAR (2000). Report of the United Nations scientific committee on the effects of atomic radiation, sources, effects, and risks of ionizing radiation. United Nations Sales Publication, New York
  • War, S. A., Nongkynrih, P., Khathing, D. T., & Iongwai, P. S. (2009). Assessment of indoor radiation level in the environs of the uranium deposit area of West Khasi Hills District, Meghalaya, India. Journal of environmental radioactivity, 100(11), 965-969.

DIRECT MEASUREMENT OF GAMMA DOSE RATE ON THE FAULT LINE, CALCULATION OF ANNUAL EFFECTIVE DOSE EQUIVALENT, AND EXCESSIVE LIFETIME CANCER RISK

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 4, 834 - 842, 03.12.2023

Serdar Gümbür , Erdal Küçükönder

https://doi.org/10.17780/ksujes.1291478

Öz

The aim of this study is to determine the gamma radiation dose rate on Gölbaşı-Türkoğlu, which is the segment of the East Anatolian Fault passing through the provincial borders of Kahramanmaraş. In addition, it is to calculate the annual effective dose equivalent (YEDE) and lifetime cancer risk (YBKR) values for adults living in the vicinity of the fault segment. In line with these purposes, the locations to be measured on the fault segment have been determined. Direct gamma dose rate measurements have been made using the portable device ASP2e in the outdoor areas of these locations. The average of the measured gamma dose rate values is calculated as 93.64 nGy/h. Also, the mean YEDE and YBKR for adult people living in station areas are calculated as 0.11 mSv/y and 0.40×10-3, respectively. The average gamma dose rate, YEDE, and YBKR calculated within the scope of the current study are above the limit values recommended by international organizations.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş gamma dose rate annual effective dose equivalent excessive lifetime cancer risk

Kaynakça

  • Baykara, O., & Doğru, M. (2009). Determination of terrestrial gamma, 238U, 232Th and 40K in soil along fracture zones. Radiation Measurements, 44(1), 116-121.
  • Bozkurt, A., Yorulmaz, N., Kam, E., Karahan, G., & Osmanlioglu, A. E. (2007). Assessment of environmental radioactivity for Sanliurfa region of southeastern Turkey. Radiation Measurements, 42(8), 1387-1391.
  • ÇED, (2006). Kahramanmaraş ili Çevre Durum Raporu, Kahramanmaraş Valiliği il ve Çevre Orman Müdürlüğü, Kahramanmaraş.
  • Degerlier, M., Karahan, G., & Ozger, G. (2008). Radioactivity concentrations and dose assessment for soil samples around Adana, Turkey. Journal of environmental radioactivity, 99(7), 1018-1025.
  • Doğru, M., Canbazoğlu, C., Çelebi, N., & Kopuz, G. (2005). Measurement of radon concentration in different construced houses and terrestrial gamma radiation in elazig, Turkey. In Recent Advances in Multidisciplinary Applied Physics (pp. 859-863). Elsevier Science Ltd.
  • Eberline (1995). ASP-2/2e Portable Radiation Monitor Technical Manual. https://www.nukeworker.com/study/instruments/manuals/Thermo_ASP-2E.pdf -(Erişim tarihi 26 Nisan 2023).
  • Emre, Ö., Duman, T.Y., Olgun, Ş., Elmacı, H., Özalp, S. (2012). 1:250.000 Ölçekli Türkiye Diri Fay Haritası Serisi, Gaziantep (NJ 37-9) Paftası. Seri No: 38, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara-Türkiye.
  • Gabdo, H. T., Ramli, A. T., Sanusi, M. S., Saleh, M. A., & Garba, N. N. (2014). Terrestrial gamma dose rate in Pahang state Malaysia. Journal of radioanalytical and nuclear chemistry, 299, 1793-1798.
  • Gümbür, S. (2022). Gölbaşı-Türkoğlu Fay Segmenti Üzerinde Radon Gazı Değişimlerinin Deprem İle İlişkisi. Efe Akademi Yayınları.
  • ICRP (2007). International Commission on Radiological Protection. The 2007 Recommendations of the International Commission on Radiological Protection, ICRP Publication 103, Elsevier, ISBN 978-0-7020-3048-2.
  • Jeelani, G., Hassan, W., Saleem, M., Sahu, S. K., Pandit, G. G., & Lone, S. A. (2021). Gamma dose monitoring to assess the excess lifetime cancer risk in western Himalaya. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 328, 245-258.
  • Jindal, M. K., Sar, S. K., Singh, S., & Arora, A. (2018). Risk assessment from gamma dose rate in Balod District of Chhattisgarh, India. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry, 317, 387-395.
  • Kam, E., & Bozkurt, A. (2007). Environmental radioactivity measurements in Kastamonu region of northern Turkey. Applied Radiation and Isotopes, 65(4), 440-444.
  • Karataşlı, M. (2019). Determination of outdoor absorbed gamma dose rates of Kahramanmaraş province, Turkey. Cumhuriyet Science Journal, 40(1), 102-107.
  • Karunakara, N., Yashodhara, I., Kumara, K. S., Tripathi, R. M., Menon, S. N., Kadam, S., & Chougaonkar, M. P. (2014). Assessment of ambient gamma dose rate around a prospective uranium mining area of South India–a comparative study of dose by direct methods and soil radioactivity measurements. Results in Physics, 4, 20-27.
  • Kobya, Y., Taşkın, H., Yeşilkanat, C. M., & Çevik, U. (2015). Evaluation of outdoor gamma dose rate and cancer risk in Artvin province, Turkey. Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal, 21(8), 2077-2085.
  • Küçükönder, E. (2009). Kahramanmaraş yöresinde doğal radyoaktivitenin tayini. Doktora Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fizik Anabilim Dalı, Kahramanmaraş 69s.
  • MTA (2002). Maden Araştırma ve Arama Genel Müdürlüğü. 1/500.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası, Hatay Haritası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Daire Başkanlığı, Editör: Mustafa ŞENEL (2002) https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/ hizmetler/doc/HATAY.pdf - (Erişim tarihi 07/08/2023).
  • Rafique, M. (2013). Ambient indoor/outdoor gamma radiation dose rates in the city and at high altitudes of Muzaffarabad (Azad Kashmir). Environmental earth sciences, 70(4), 1783-1790.
  • Şahin, S., Niksarlioğlu, S., & Yilmaz, M. (2010). Fırat Üniversitesi (Elazığ) Kampusunda Çevresel Gama Radyasyonunun Ölçülmesi. Firat University Journal of Science, 22(2).
  • Taskin, H., Karavus M., Ay P.,Topuzoglu A., Hidiroglu S., & Karahan G. (2009). Radionuclide concentrations in soil and lifetime cancer risk due to gamma radioactivity in Kirklareli, Turkey. Journal of environmental radioactivity 100(1):49-53.
  • TÜİK (2022). Türkiye İstatistik Kurumu. İl ve ilçelere göre il/ilçe merkezi, belde/köy nüfusu ve yıllık nüfus artış hızı, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2022-49685 (Erişim Tarihi: 0708/2023)
  • UNSCEAR (1982) Ionizing radiation: sources and biological effects. United Nations Scientific Committee on the effects of atomic radiation. United Nations Publication, New York
  • UNSCEAR (1993). Report, United Nations Scientific Committee on The Effects of Atomic Radiation Sources, Effects and Risks of Ionizing Radiations. New York.
  • UNSCEAR (2000). Report of the United Nations scientific committee on the effects of atomic radiation, sources, effects, and risks of ionizing radiation. United Nations Sales Publication, New York
  • War, S. A., Nongkynrih, P., Khathing, D. T., & Iongwai, P. S. (2009). Assessment of indoor radiation level in the environs of the uranium deposit area of West Khasi Hills District, Meghalaya, India. Journal of environmental radioactivity, 100(11), 965-969.
Toplam 26 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Mühendislik
Bölüm Malzeme Bilimi ve Mühendisliği
Yazarlar

Serdar Gümbür 0000-0001-6213-1004

Erdal Küçükönder 0000-0001-9661-1583

Yayımlanma Tarihi 3 Aralık 2023
Gönderilme Tarihi 2 Mayıs 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023Cilt: 26 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA Gümbür, S., & Küçükönder, E. (2023). FAY HATTI ÜZERİNDE DOĞRUDAN GAMA DOZ HIZI ÖLÇÜMÜ, YILLIK EFEKTİF DOZ EŞDEĞERİ VE YAŞAM BOYU KANSER RİSKİNİN HESAPLANMASI. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26(4), 834-842. https://doi.org/10.17780/ksujes.1291478
 Kapak Resmi İndir