DEMATEL TABANLI TOPSIS YÖNTEMİ VE KÜME KAPSAMA MODELİ İLE AFET LOJİSTİĞİ İÇİN DEPO YERİ SEÇİMİ: EGE BÖLGESİ ÖRNEĞİ
Öz
Afet lojistiği, gelişen olumsuz doğa olaylarında meydana gelen ihtiyaçların en aza indirilmesi için gerçekleştirilen tüm faaliyetleri (planlama, bilgi akışı, depolama, dağıtım vb.) kapsar. Gerçekleştirilen faaliyetler içerisinde depolama faaliyeti, afet durumundaki hızlı müdahale için kritik bir öneme sahiptir. Bu nedenle afet lojistiği kapsamında ele alınması gereken en önemli problemlerin başında uygun depo yeri seçimi gelir. Çalışmada uygun depo yeri/yerleri belirlemek için iki aşamalı bir yöntem kullanılmaktadır. Çalışmanın ilk aşamasında Çok Kriterli Karar Verme yöntemlerinden DEMATEL yöntemi değerlendirme kriterlerini derecelendirmek için kullanılırken TOPSIS yöntemi DEMATEL yöntemi ile entegre olarak alternatif alanları derecelendirmek için kullanılır. Çalışmada Ege Bölgesi’nde yer alan iller alternatif depo yeri alanları olarak ele alınmaktadır ve bu iller, illerdeki nüfus sayısı, yatırım maliyeti, altyapı durumu ve risk seviyeleri değerlendirme kriterleri ile derecelendirilmektedir. DEMATEL tabanlı TOPSIS yöntemi sonuçlarına göre skor değerleri yüksekten düşüğe doğru sırasıyla İzmir, Aydın, Denizli, Manisa, Uşak, Afyonkarahisar, Kütahya ve Muğla olarak ortaya çıkmaktadır. Çalışmanın ikinci aşamasında DEMATEL tabanlı TOPSIS yöntemi ile entegre olarak Küme Kapsama Modeli geliştirilmektedir. Geliştirilen Küme Kapsama Modeli sonucunda ise Denizli, Muğla ve Balıkesir illerinde kurulum kararları verilmektedir. Çalışmada tüm bölgeyi kapsayacak kurulum kararlarının verilmesi ile gelecekte meydana gelebilecek afet olaylarına müdahalenin hızlandırılmasının sağlanacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Afet lojistiği depo yeri seçimi çok kriterli karar verme yöntemleri küme kapsama modeli
Kaynakça
- Ağdaş, M., Özkan, B. A. L. İ., & Balli, H. (2014). Afet Lojistiği Kapsaminda Dağıtım Merkezi İçin Yer Seçimi: SMAA-2 Tekniği ile Bir Uygulama. Beykoz Akademi Dergisi, 2(1), 75-94.
- Aydın, H., Ayvaz, B., & Küçükaşçı, E. Ş. (2017). Afet yönetiminde lojistik depo seçimi problemi: Maltepe ilçesi örneği. Journal of Yaşar University, 12, 1-13.
- Balcik, B., & Beamon, B. M. (2008). Facility location in humanitarian relief. International Journal of Logistics, 11(2), 101-121.
- Chang, B., Chang, C. W., & Wu, C. H. (2011). Fuzzy DEMATEL method for developing supplier selection criteria. Expert Systems With Applications, 38(3), 1850-1858.
- Çiçekdağı, H. İ., & Kırış, Ş. (2012). Afet istasyonu ve toplanma merkezi için yer seçimi ve bir uygulama. Journal of Science and Technology of Dumlupınar University, (028), 67-76.
- Demirdöğen, O., Erdal, H., Yazıcılar, F. G., & Aykol, S. (2017). Afet lojistiği tesis yeri seçimi problemi: TRA1 bölgesi için bir uygulama. The International New Issues in Social Sciences, 5(5), 323-342.
- Derse, O. (2021). A new approach to the Fine Kinney method with AHP based ELECTRE I and math model on risk assessment for natural disasters. Journal of Geography, (42), 42.
- Derse, O., Oturakci, M., & Dagsuyu, C. (2022). Risk analysis application to hazardous material transportation modes. Transportation Research Record, 2676(3), 586-597.
- Derse, O., & Yontar, E. (2020). SWARA-TOPSIS yöntemi ile en uygun yenilenebilir enerji kaynağının belirlenmesi. Endüstri Mühendisliği, 31(3), 389-419.
- Ergün, M., Korucuk, S., & Memiş, S. (2020). Sürdürülebilir afet lojistiğine yönelik ideal afet depo yeri seçimi: Giresun ili örneği. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 144-165.
- Gabus, A., & Fontela, E. (1972). World Problems, An invitation to further thought within the framework of DEMATEL. Battelle Geneva Research Center, Geneva, Switzerland, pp. 1–8.
- Gözaydin, O., & Can, T. (2013). Deprem yardım istasyonları için lojistik merkezi seçimi: Türkiye örneği. Journal of Aeronautics & Space Technologies/Havacilik ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 6(2).
- Hakim, R. T., & Kusumastuti, R. D. (2018). A model to determine relief warehouse location in east Jakarta using the Analytic Hierarchy Process. International Journal of Technology, 9(7), 1405-1414.
- Handayani, N. U., Rinawati, D. I., & Wiguna, Y. K. (2015, November). Model of pre-positioning warehouse logistics for disaster eruption of Mount Merapi in Sleman Yogyakarta. In Proceedings of the Joint International Conference on Electric Vehicular Technology and Industrial, Mechanical, Electrical and Chemical Engineering (ICEVT & IMECE), IEEE, 401-405.
- Hwang, C. L., Yoon, P., (1981), Multiple attribute decision making in: lecture notes in economics and mathematical systems , Springer-Verlag-Berlin.
- Peker, İ., Korucuk, S., Ulutaş, Ş., Okatan, B. S., & Yaşar, F. (2016). Afet lojistiği kapsamında en uygun dağıtım merkez yerinin AHS-VIKOR bütünleşik yöntemi ile belirlenmesi: Erzincan ili örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(1), 82-103.
- Rawls, C. G., & Turnquist, M. A. (2011). Pre-positioning planning for emergency response with service quality constraints. OR Spectrum, 33(3), 481-498.
- Roh, S. Y., Jang, H. M., & Han, C. H. (2013). Warehouse location decision factors in humanitarian relief logistics. The Asian Journal of Shipping and Logistics, 29(1), 103-120.
- Roh, S., Pettit, S., Harris, I., & Beresford, A. (2015). The pre-positioning of warehouses at regional and local levels for a humanitarian relief organisation. International Journal of Production Economics, 170, 616-628.
- Ofluoglu, A., Birdogan, B., & Ar, İ. M. (2017). Multi-criteria decision analysis model for warehouse location in disaster logistics. Journal of Management Marketing and Logistics, 4(2), 89-106.
- Önsüz, M., & Atalay, B. (2015). Afet lojistiği. Osmangazi Tıp Dergisi, 37(3), 1-6.
- Saeidian, B., Mesgari, M. S., & Ghodousi, M. (2016). Evaluation and comparison of genetic algorithm and bees algorithm for location–allocation of earthquake relief centers. International Journal of Disaster Risk Reduction, 15, 94-107.
- Shukla, A., Agarwal, P., Rana, R. S., & Purohit, R. (2017). Applications of TOPSIS algorithm on various manufacturing processes: a review. Materials Today: Proceedings, 4(4), 5320-5329.
- Şen, G., & Esmer, S. (2017). Afet lojistiği: bir literatür taraması. The International New Issues in Social Sciences, 5(5), 231-250.
- T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP), Destek il grupları tablosu,https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/2419/files/Afet_Mud_Pl_ResmiG_20122013.pdf
- Tofighi, S., Torabi, S. A., & Mansouri, S. A. (2016). Humanitarian logistics network design under mixed uncertainty. European Journal of Operational Research, 250(1), 239-250
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), https://data.tuik.gov.tr/
- Trivedi, A. (2018). A multi-criteria decision approach based on Dematel to assess determinants of shelter site selection in disaster response. International Journal of Disaster Risk Reduction, 31, 722-728.
WAREHOUSE LOCATION SELECTION FOR DISASTER LOGISTICS WITH DEMATEL-BASED TOPSIS METHOD AND SET COVERING MODEL: A CASE STUDY OF AEGEAN REGION
Öz
Disaster logistics covers all activities (planning, information flow, storage, distribution, etc.) carried out to minimize the needs that occur in adverse natural events. Among the activities carried out, the storage activity has a critical importance for the rapid response in case of disaster. For this reason, the most important problem to be dealt with within the scope of disaster logistics is the selection of the appropriate warehouse location. A two-stage method is used in the study to determine optimum warehouse location/locations. In the first stage of the study, the DEMATEL method, one of the Multi-Criteria Decision Making methods, is used to rate the evaluation criteria, while the TOPSIS method is integrated with the DEMATEL method to rank alternative areas. In the study, the provinces in the Aegean Region are considered alternative warehouse areas, and these provinces are rated according to the number of populations in the provinces, investment cost, infrastructure status, and risk levels. According to the results of DEMATEL-based TOPSIS method, the score values appear as İzmir, Aydın, Denizli, Manisa, Uşak, Afyonkarahisar, Kütahya and Muğla, respectively, from high to low. In the second phase of the study, the Set Covering Model is developed and integrated with the DEMATEL-based TOPSIS method. As a result of the developed Set Covering Model, establishment decisions are made in Denizli, Muğla, and Balıkesir provinces. In the study, it is thought that making the installation decisions that will cover the whole region, will be ensured that the response to disaster events that may occur in the future will be accelerated.
Anahtar Kelimeler
Disaster logistics warehouse location selection multi-criteria decision making methods set covering model
Kaynakça
- Ağdaş, M., Özkan, B. A. L. İ., & Balli, H. (2014). Afet Lojistiği Kapsaminda Dağıtım Merkezi İçin Yer Seçimi: SMAA-2 Tekniği ile Bir Uygulama. Beykoz Akademi Dergisi, 2(1), 75-94.
- Aydın, H., Ayvaz, B., & Küçükaşçı, E. Ş. (2017). Afet yönetiminde lojistik depo seçimi problemi: Maltepe ilçesi örneği. Journal of Yaşar University, 12, 1-13.
- Balcik, B., & Beamon, B. M. (2008). Facility location in humanitarian relief. International Journal of Logistics, 11(2), 101-121.
- Chang, B., Chang, C. W., & Wu, C. H. (2011). Fuzzy DEMATEL method for developing supplier selection criteria. Expert Systems With Applications, 38(3), 1850-1858.
- Çiçekdağı, H. İ., & Kırış, Ş. (2012). Afet istasyonu ve toplanma merkezi için yer seçimi ve bir uygulama. Journal of Science and Technology of Dumlupınar University, (028), 67-76.
- Demirdöğen, O., Erdal, H., Yazıcılar, F. G., & Aykol, S. (2017). Afet lojistiği tesis yeri seçimi problemi: TRA1 bölgesi için bir uygulama. The International New Issues in Social Sciences, 5(5), 323-342.
- Derse, O. (2021). A new approach to the Fine Kinney method with AHP based ELECTRE I and math model on risk assessment for natural disasters. Journal of Geography, (42), 42.
- Derse, O., Oturakci, M., & Dagsuyu, C. (2022). Risk analysis application to hazardous material transportation modes. Transportation Research Record, 2676(3), 586-597.
- Derse, O., & Yontar, E. (2020). SWARA-TOPSIS yöntemi ile en uygun yenilenebilir enerji kaynağının belirlenmesi. Endüstri Mühendisliği, 31(3), 389-419.
- Ergün, M., Korucuk, S., & Memiş, S. (2020). Sürdürülebilir afet lojistiğine yönelik ideal afet depo yeri seçimi: Giresun ili örneği. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 144-165.
- Gabus, A., & Fontela, E. (1972). World Problems, An invitation to further thought within the framework of DEMATEL. Battelle Geneva Research Center, Geneva, Switzerland, pp. 1–8.
- Gözaydin, O., & Can, T. (2013). Deprem yardım istasyonları için lojistik merkezi seçimi: Türkiye örneği. Journal of Aeronautics & Space Technologies/Havacilik ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 6(2).
- Hakim, R. T., & Kusumastuti, R. D. (2018). A model to determine relief warehouse location in east Jakarta using the Analytic Hierarchy Process. International Journal of Technology, 9(7), 1405-1414.
- Handayani, N. U., Rinawati, D. I., & Wiguna, Y. K. (2015, November). Model of pre-positioning warehouse logistics for disaster eruption of Mount Merapi in Sleman Yogyakarta. In Proceedings of the Joint International Conference on Electric Vehicular Technology and Industrial, Mechanical, Electrical and Chemical Engineering (ICEVT & IMECE), IEEE, 401-405.
- Hwang, C. L., Yoon, P., (1981), Multiple attribute decision making in: lecture notes in economics and mathematical systems , Springer-Verlag-Berlin.
- Peker, İ., Korucuk, S., Ulutaş, Ş., Okatan, B. S., & Yaşar, F. (2016). Afet lojistiği kapsamında en uygun dağıtım merkez yerinin AHS-VIKOR bütünleşik yöntemi ile belirlenmesi: Erzincan ili örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(1), 82-103.
- Rawls, C. G., & Turnquist, M. A. (2011). Pre-positioning planning for emergency response with service quality constraints. OR Spectrum, 33(3), 481-498.
- Roh, S. Y., Jang, H. M., & Han, C. H. (2013). Warehouse location decision factors in humanitarian relief logistics. The Asian Journal of Shipping and Logistics, 29(1), 103-120.
- Roh, S., Pettit, S., Harris, I., & Beresford, A. (2015). The pre-positioning of warehouses at regional and local levels for a humanitarian relief organisation. International Journal of Production Economics, 170, 616-628.
- Ofluoglu, A., Birdogan, B., & Ar, İ. M. (2017). Multi-criteria decision analysis model for warehouse location in disaster logistics. Journal of Management Marketing and Logistics, 4(2), 89-106.
- Önsüz, M., & Atalay, B. (2015). Afet lojistiği. Osmangazi Tıp Dergisi, 37(3), 1-6.
- Saeidian, B., Mesgari, M. S., & Ghodousi, M. (2016). Evaluation and comparison of genetic algorithm and bees algorithm for location–allocation of earthquake relief centers. International Journal of Disaster Risk Reduction, 15, 94-107.
- Shukla, A., Agarwal, P., Rana, R. S., & Purohit, R. (2017). Applications of TOPSIS algorithm on various manufacturing processes: a review. Materials Today: Proceedings, 4(4), 5320-5329.
- Şen, G., & Esmer, S. (2017). Afet lojistiği: bir literatür taraması. The International New Issues in Social Sciences, 5(5), 231-250.
- T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP), Destek il grupları tablosu,https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/2419/files/Afet_Mud_Pl_ResmiG_20122013.pdf
- Tofighi, S., Torabi, S. A., & Mansouri, S. A. (2016). Humanitarian logistics network design under mixed uncertainty. European Journal of Operational Research, 250(1), 239-250
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), https://data.tuik.gov.tr/
- Trivedi, A. (2018). A multi-criteria decision approach based on Dematel to assess determinants of shelter site selection in disaster response. International Journal of Disaster Risk Reduction, 31, 722-728.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Endüstri Mühendisliği |
| Bölüm | Endüstri Mühendisliği |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 3 Aralık 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 9 Ağustos 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |