DADAĞLI (KAHRAMANMARAŞ) BÖLGESİNDE KARBONATLI KAYAÇLAR İLE İLİŞKİLİ EPİJENETİK Pb CEVHERLEŞMESİNİN ALTERASYON JEOKİMYASI
Öz
Alp-Himalaya Orojenik sistemi nedeni ile Türkiye’de önemli tektonik kuşaklar meydana gelmiştir. Bu kuşaklardan olan Toros Orojenik Kuşağı Kahramanmaraş bölgesinde Arabistan levhasının birimleri ile bir arada gözlenmektedir. Dadağlı (Kahramanmaraş) bölgesi Arabistan levhasının kenar kıvrım kuşağında yer alan önemli bir bölgedir. Bu bölgede Seydişehir formasyonuna ait birimler en yaşlı litolojiyi oluşturur. Bu birim üzerine ise açısal uyumsuzlukla Mesozoyik karbonatları gelmektedir. Dadağlı kuzeyinde mostra veren Mesozoyik yaşlı karbonatlarda da kurşun cevherleşmesi gözlenir. Karbonatlı kayaçların kırık ve çatlaklarında gelişen cevherleşme damar tipi ve epijenetik oluşumludur. Galenit, sfalerit, barit, götit, pirit, serüzit, smitzonit ve gang olarak da kuvars parajenezi oluşturur. Cevher zonundaki örneklerde yapılan jeokimyasal analizlerde PbO maksimum % 60’a ulaşmaktadır. Cevher damarı civarındaki örneklerin saha ve mikroskop incelemesinde karbonatlaşma ve serisitleşme yaygın olarak gözlenir. Bölgedeki jeokimyasl değişimin ortaya konulması amacı ile de alterasyon jeokimyası çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalarda kullanılmak üzere indeksler hesaplanmıştır. Cevher zonunda klorit-karbonatpirit indeksi (CCPI) değerleri; 57,02-93,24 (ortalama: 81,26), kimyasal bozunma indeks (CIA) değerleri; 4,57-81,92 (ortalama: 30,80) ve alterasyon indeksi (AI) değerleri ise 4,81-94,33 (ortalama: 45,06) arasındadır. CIA değerleri düşük ve orta dereceli ayrışma olduğunu gösterir. Alterasyon jeokimyası diyagramlarında ve mikroskop incelemelerinde yaygın alterasyon türlerinin karbonatlaşma ve serisitleşme olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Arabistan levhası epijenetik Pb-Zn alterasyon jeokimyası Dadağlı (Kahramanmaraş)
Kaynakça
- Akben, Y.B., Yalçın, C., & Uras, Y. (2022, December). Geology and geochemistry of the Pb-Zn mineralization observed in the carbonates in the north of Dadağlı (Kahramanmaraş). In 2022 VI. International Scientific and Vocational Studies Congress – Engineering (BILMES EN 2021), Abstract Proceedings Book, pp. 28-29, TURKEY, ISBN: 978-605-74786-6-5.
- Blumenthal, M.M. (1947). Geologie der Taurusketten im Hinterland von Seydişehir und Beyşehir, M. T. A., Ankara.
- Browne, PRL. (1978). Hydrothermal alteration in active geothermal felds. Annu Rev Earth Planet Sci, 6, 229–250.
- Cansu, Z., & Öztürk, H. (2020). Formation and genesis of Paleozoic sediment-hosted barite deposits in Turkey. Ore Geol. Rev. 125, 103700.
- Davidheiser-Kroll, B.J. (2014): Understanding the fluid pathways that control the Navan Ore body. Ph. D. Thesis. University of Glasgow, Scotland.
- Dean, W.T., & Monod, O. (1990). Revised stratigraphy and relationships of Lower Palaeozoic rocks, eastern Taurus Mountains, south central Turkey. Geol Mag, 127:333–347.
- Fritz, S.J., & Mohr, DW. (1984). Chemical alteration in the micro weathering environment within a spheroidally-weathered anorthosite boulder. Geochim Cosmochim Acta, 48, 2527–2535.
- Gül, M.A. (2000). Kahramanmaraş Yöresinin Jeolojisi. Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 304 s.
- Hanilçi, N., Öztürk, H., & Kasapçı, C. (2019). Carbonate-hosted Pb-Zn deposits of Turkey. Chapter 10 In: Pirajno, F., Dönmez, C., Şahin,M.B. (Eds.), Mineral Resources of Turkey,Modern Approaches in Solid Earth Sciences.Springer Nature, Switzerland, 497–533.
- Herece, E. (2008). Atlas of East Anatolian Fault, General Directorate of Mineral Research and Exploration, Special Publication Series-13, 359, 13 appendices as separate maps. ISBN / ISSN: 9786054075126.
- Huang, ZQ., Wang, Z., & Hou, HM. (2011). Alteration and engineering characteristics of altered-rock in Tianchi Pumped-storage power station. J North China Inst Water Conserv Hydroelectr Power 32:1–5 (in Chinese with English abstract). Ishikawa, Y., Sawaguchi, T., Iwaya, S., & Horiuchi, M. (1976). Delineation of prospecting targets for Kuroko deposits based on modes of volcanism of underlying dacite and alteration haloes. Mining Geology, 26, 105-117.
- Işık, V. (2016). Torosların Jeolojisi; Türkiye Jeolojisi Ders Notu. Ankara Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Ankara.
- Julia, F., Vladimir, L., Sergey, R., & David, Z. (2014). Efects of hydrothermal alterations on physical and mechanical properties of rocks in the Kuril-Kamchatka island arc. Eng Geol 183, 1–16.
- Large, R.R., Gemmell, J.B., Paulick,H., & Huston D.L. (2001). The alteration box plot: A simpleapproach to understanding the relationship between alteration mineralogy and lithogeochemistryassociated with volcanichosted massive sulfi de deposits: Economic Geology and the Bulletin ofthe Society of Economic Geologists, 96: 957-971.
- Leach, D.L., & Sangster, D.F. (1993): Mississippi Valley-type lead-zinc deposits.- In: Kırkham, R.V., Sınclaır W.D., Thorpe R.I. & Duke, J.M. (eds.): Mineral Deposit Modeling. Geological Association of Canada Special Paper, 40, 289–314.
- Moon, V., & Jayawardane, J. (2004). Geomechanical and geochemical changes during early stages of weathering of Karamu Basalt, New Zealand. Eng Geol, 74, 57–72.
- Nesbitt, H.W., & Young, G.M. (1982). Early Proterozoic climates and plate motions inferred from major element chemistry of lutites. Nature, 299, 715-717.
- Nesbitt, H.W., & Young, G.M. (1989). Formation and diagenesis of weathering profiles: The Journal of Geology, 97, 129-147. Pola, A., Crosta, GB., Fusi, N., & Castellanza, R. (2014). General characterization of the mechanical behaviour of diferent volcanic rocks with respect to alteration. Eng Geol, 169:1–13.
- Rıgo De Rıghı, M., & Cortesını, A. (1964). Gravity tectonics in Foothills structure belt of southeast Turkey, A.A.P.G. Bull., 48-12, 1911-1938.
- Robertson, A.H.F. & Dixon, J.E. (1984). Introduction: aspects of the geological evolution of the Eastern Mediterranean. In: Dixon JE, Robertson AHF (eds) The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean, Geol Soc London, Spec Publ, 17:1–74.
- Robertson, A.H.F., Ünlügenç, U.C., İnan, N. & Taslı, K. (2004). The Misis–Andırın Complex: a Mid Tertiary mélange related to late-stage subduction of the Southern Neotethys in S Turkey. J Asian Earth Sci, 22:413–453.
- Schwartz, G.M. (1959). Hydrothermal alteration. Econ. Geol. 54, 161–183.
- Şengör, A.M.C., & Yılmaz, Y. (1981). Tethyan evolution of Turkey, a plate tectonic approach. Tectonophysics 75, 181–241.
- Ulu, U., Genç. Ş., Giray, S., Metin, Y., Çörekçioğlu, E., Örçen, S., Ercan, T., Yaşar, T. & Karabıyıkoğlu, M., (1991). Belveren-Araban-Yavuzeli-Nizip-Birecik Alanının Jeolojisi, Senozoyik Yaşlı Volkanik Kayaçların Petrolojisi ve Bölgesel Yayılımı. M.T.A. Enst. Derleme Rap. No: 9226 (Yayınlanmamış), Ankara.
- Wang, A.M., Zhou, J., Zhong, FW., Wu, Q., & Cui, JL. (2013). Characteristics analysis of rock weathering and alteration for Tianchi pumped storage power station. J North China Inst Water Conserv Hydroelectr Power, 8,21–25 ((in Chinese with English abstract)).
- Wang, AM., Li, XG., Huang, ZQ., Huang, XC., Wang, ZF., Wu, Q., Cui, JL., & Lu, XJ. (2015). Laboratory study on engineering geological characteristics and formation mechanism of altered rocks of Henan Tianchi pumped storage power station, China. Environ Earth Sci, 74, 5063–5075.
- Wyering, LD., Villeneuve, MC., Wallis, IC., Siratovich, PA., Kennedy, BM., Gravley, DM., & Cant JL. (2014). Mechanical and physical properties of hydrothermally altered rocks, Taupo Volcanic Zone, New Zealand. J Volcanol Geoth Res, 288, 76–93.
- Yalçın, C. (2022). Geochemical and Geological Approach to the Carbonate-hosted Barite Deposits in Dadağlı (Kahramanmaraş), Turkey. Engineering Applications, 1(1), 55-62.
- Yılmaz, Y. (1993). New evidence and model on the evolution of the southeast Anatolian orogen. Geol Soc Am Bull, 105:251–271.
- Yılmaz, Y., Gürpınar, O., Kozlu, H., Gül, MA., Yiğitbaş, E., Yıldırım, M., Genç, C. & Keskin, M. (1987). Maraş kuzeyinin jeolojisi (Andırın- Berit-Engizek-Nurhak-Binboğa Dağları) yapı ve jeolojik evrimi. İstanbul Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi.
- Yılmaz, Y., Yiğitbaş, E., Gürpınar, O. & Yiğitbaş, E. (1988). Amanos Dağları ve Maraş Dolaylarında Miyosen Havzalarının Tektonik Evrimi. T.P.A.O. Bülteni C.1/1, 52-72.
- Yiğitbaş, E. (1989). Engizek dağı (K.Maraş) dolayındaki tektonik birliklerin petrolojik incelenmesi; Doktora tezi, İst. Üniv. Fen. Bil. Enst., 347 s.
- Yoldemir, O. (1987). Suvarlı-Haydarlı-Narlı-Gaziantep Arasında Kalan Alanın Jeolojisi ve Petrol Olanakları. T.P.A.O. Rap. No: 2275, Ankara (yayınlanmamış).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yer Bilimleri ve Jeoloji Mühendisliği (Diğer) |
| Bölüm | Jeoloji Mühendisliği |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 3 Aralık 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Ağustos 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |